Tao anatin’ny telo andro (21 febroary – 23 febroary). Nahatontosa fampisehoana an-tsehatra miisa dimy teto an-dRenivohitra sy ny manodidina akaiky ny tarika Todoroki&Kouka avy any Japon. Seho tafiditra amin’ny fandaharam-potoana fitetezana an’i Afrika tanterahin-dry zareo amin’ity taona 2025 ity.
Anisan’ny nampahafantaran’izy ireo tamin’izany ny fifamatoran’ny tontolon’ny mozika sy ny soratra. Ny amponga sy ny sodina tsofina mitsivalana izay ananan-dry zareo fahaizana manokana ny mampiaraka azy no nampiasain’i Shingo sy Koji Kishida tamin’izany.
Tany amin’ireo toerana rehetra nalehan’ny Todoroki &Kouka, tonga maro ny mpijery. Tao ireo mpanakanto malagasy efa manana ny lazany. Fa tsy vitsy ihany koa ireo nangetaheta te hahafantatra ny kolontsaina sy ny zavakanto japoney izay tsy mifanalavitra loatra amin’ny tazana eto Madagasikara.
« Somary fohy ihany ny fotoana nandalovanay eto Madagasikara. Azo lazaina ho indray mipimaso aza, satria maro ny zavatra na ny kanto tokony hifanakalozana. Nisy ny fiarahana tamin’ny mpanakanto malagasy manana ny maha izy azy tahaka an’i Dama. Nahaliana be anay izany. Ny feon-kira nalina tamin’ny « Sakura » (hira japoney), ny tonony tamin’ny teny malagasy », hoy i Koki Kishida, nitsoka ny « flûte traversière » na ilay sodina tsofina misompirana tahaka ny sodina hita eto Madagasikara.

HaRy Razafindrakoto

Manana kolontsaina sy zavakanto tsy tambo isaina ny Malagasy. Nisy ihany anefa vanim-potoana « nampilentika » azy ireny. Notadiavina ny very, saingy, izay kely hita, nomena ny todi-damosina. Ny maro voatazona, anefa, hafahafa fivoaka !

Hira, tsy misy manana ny ananan’i Madaga­si­ka­ra. Fomba amam-pa­nao, miova isaky ny 50km. Ny teny ibeazana, tsy tambo isaina ampiasaina isam-paritra, sns. Na maro tahaka izany aza ny kolontsaina sy ny zavakanto misy eto. Tsy misy lanjany manoloana ny tompony. Mbola mila beazina ny Malagasy. Lehibe indrindra amin’izany ny fampahafantarana fa azy ireny kolontsaina sy zavakanto, fomba amam-panao ireny. Noho izany, mila omeny hasina. Mila iainana fa tsy terena ankolaka na mivantana ho vakoka.
Mozika klasika efa tany amin’ny taona 1700, mbola tian’ny vahiny miaina amin’izao, satria, fantany tsara fa azy. Hainy tsara fa manana fiantraikany amin’ny fiainany ny fihainoana izany… Ny an’ny Malagasy, hira tamin’ny taona 1956, raha vantany vao henon’ny sofiny : «hiran’antitra izany» ! Satria, difotry ny lainga sy ny atsanga tsy aman’orana ny Malagasy ka nino avy hatrany fa sokajiana araka ny taona nipoirany ny hira.

Nahazo soa maro raha nahay…
Raha nitohy, anefa, ny fanabeazana ny Malagasy momba ny hira. Fantany sy niainany tsara fa mirakitra zava-panahy goavana be io zavakanto iray io. Hainy tsara fa tsy natao ho fampandihizana fitombenana ny hira. Notanterahiny niaraka tamin’ny hira ny fangatahana amin-Janahary izay hahasoa ny fiarahamonina misy azy, sns. Raha mitohy ny fahaizan’ny Malagasy ny hasin’ny teny. Mbola afaka tsara nitafa tamin’ireo fanahy hafa ankoatra ny azy izy. Mbola afaka nifehy zavaboahary maro (tany, biby, hazo, rano…) ihany koa.
… Izao vanim-potoana izao no mila hanehoana fa manana ny kolontsainy sy ny zavakantony ary ny fomba amam-panaony ny Malagasy. Io fahitana io no tsy ampy amin’ny taranaka ankehitriny ka mahatonga azy ireo hanao rapadango ny an’ny vahiny.

HaRy Razafindrakoto

Hojerena ny fomba hanatsarana ny seha-pihariana lamba sy akanjo eto Madagasikara. Eo koa ny fitsipika vaovao apetraky ny vondrona eoropeanina sy ny vondrona britanika. Tanjona ny hiantohana ny tontolo iainana sy sosialy sy hanamafisana ny fahaiza-manaon’ny orinasa eto an-toerana.
Nampahafantatra ireo fepetra vaovao eny anivon’ny ladoany ny antenimieran’ny indostria sy ny varotra eto Antananarivo (CCIA) sy ny tomponandraikitry ny fadintseranana malagasy (DGD). Hetsika mahakasika mivantana ireo mpandraharaha sy tompona orinasa. Hitondra tombontsoa betsaka ho an’ny mpandraharaha ireo fepetra vaovao ireo.
Hampahafantarina ny alarobia izao, ny fanovana mahakasika ny hetra entin’ny lalàna mifehy ny tetibola (LFI) 2025. Handray anjara mivantana amin’izany ireo tompon’andraikitra voakasika rehetra. Hetsika atao eny Antaninarenina iarahana amin’ireo orinasa madinika sy salantsalany (PMI/PME). Maimaimpoana ny fandraisan’anjara amin’ny hetsika.
Tandindomin-doza ny velaran-tany 200 ha amin’ny fambolen-bary ao Ambohitanilava-Ambohi­kely kaominina Tanambe, distrika Amparafaravola taorian’ny rotsakorana nifanesy. Vaky ny fefiloha ao an-toerana, antony nitondran’ny minisiteran’ny Fambo­lena sy fiompiana fanampiana sy fampitaovana hisorohana ny loza mety hiseho. Marihina fa fototry ny famokaram-bary ny faritra Alaotra.

Nisokatra tamin’ny fomba ofisialy omaly, tao amin’ny Arena Sport Toamasina, ny hetsika “Tanora mandrafitra ny hoavy (TMH)”, izay nokarakarain’ny minisiteran’ny Tanora sy ny fanatanjahantena (MJS). Nandritra ny lahatenin’ny minisitra MJS, Marson Moustapha Abdulah, nanentana ireo tanora tsy ankanavaka izy mba havitrika amin’ny fandraisana anjara amin’ireo hetsika misy eto Madagasikara.
Araka ny vaovao voaray omaly, nahatratra 300 isa teo ireo tanora tonga nanatrika ity lanonana ity teny an-toerana. Tsiahivina fa tanjona amin’ity tetikasa ity, ny hampiofanana ireo zatovo, lahy sy vavy, hanana fahaleovan-tena arakasa sy hampiroborobo ny tontolon’ny fandraharahana.
Marihina fa natao hanomanana ny fihaonamben’ny tanora afrikanina “Youth Connekt Africa Summit 2025” izay hotanterahina eto Madagasikara, ny volana novambra ho avy io, ity hetsika TMH ity. Ankoatra izay, nisaotra manokana ny filohan’ny Repoblika malagasy, Rajoelina Andry, ny minisitra MJS, amin’ny finiavana lehibe izay ataony ho fanohanana ireo tanora malagasy.

Fitia Randria

Miantso fifampidinihana momba ny fanaparitahana ny voly vary safiotra ny MMM. Tsy manohitra ny fanatsarana ny masomboly anefa izy ireo.

Mbola nampahatsiahy ny antso efa nataony. “Miantso izahay ny tokony hisian’ny fandinihana lalina momba ny voly vary safiotra na ny “Riz hybride”. Mikasa ny hanaparitaka izany eto Madagasikara ny fitondram-panjakana”, hoy ny filoha nasionalin’ny MMM, An­drianainarivelo Hajo, omaly. Nohitsiny fa tokony hisy ny fifampidinihana ho amin’ny fakan-kevitra amin’ireo tantsaha sy ny Malagasy manam-pahaizana, manoloana izany.
Nanteriny fa tsy manohitra velively ny fanatsarana ma­somboly izy ireo. “Tokony hojerena kosa ireo fikarohana maro samihafa efa natao sy ny traikefa efa ananantsika Malagasy mba tsy hiteraka fahasahiranana hafa indray”, hoy izy.
Tsiahivina fa vao avy nihaona tamin’ireo mpikambana MMM any Eoropa sy ny fikambanana Soa i Mada­ga­sikara ny filoha nasionalin’ny MMM. Nifampizara sy nifanakalo hevitra tamin’izy ireo ny tenany manoloana ny toe-draharaham-pirenena amin’izao fotoana izao. Voaresaka ny fananana harena eo an-tananan’olom-bitsy nefa ny mponina miaina anatin’ny fahantrana lalina tanteraka. Eo koa ny tsy fanajana ny lalàna sy ny Lalàmpanorenana… “Tena tsy azo ekena intsony izany rehetra izany”, hoy izy ireo. Voatanisa amin’izany ny fisamborana ireo nitaky ny rariny sy ny zony manoloana ny fivadihan’ny voka-pifidianana tany Vatomandry sy An­tsiranana ary koa ny kaominina hafa. “Rahoviana no ho­samborina ireo nangala-bato sy namadika voka-pifidianana… Takinay ny hamotsorana ireo mahery fo sahy nijoro sy niady ho an’ny tany tan-dalàna nefa nosamborina”, hoy izy ireo.

Synèse R.

Tanterahina mandritra ny roa andro, any Casablanca Maroc, ny “African Leadership Persons of the Year Awards (POTY 2024)”. Hetsika iarahan’ireo tomponandraikitra manerana an’i Afrika mahakasika ny fampiraisam-paritra sy fiaraha-miasa amin’ny fampandrosoana. Mitarika ny delegasiona malagasy ny minisitry ny Toekarena sy ny fitantanam-bola.
Mafy orina ny fiaraha-miasan’i Madagasikara sy i Japon amin’ny fampandrosoana ny toekarena. Mamatsy vola ireo tetikasa goavana eto amintsika, toa an’Ambatovy sy Tatom ary ny fanitarana ny seranan-tsambon’i Toamasina, ny japoney. Tetikasa izay vinavinaina ho vita amin’ny taona 2026.
Nampahafantarina ireo mpandraharaha mpikambana ao amin’ny MPME ny momba ny Irsa. Fizarana niarahana tamin’ireo tomponandraikitra eo anivon’ny foibem-pitantanana ankapoben’ny hetra (DGI). Tanjona ny hahazoan’izy ireo fahalalana bebe kokoa mahakasika ny tontolon’ny hetra.
Vonona hihaino sy handray ireo fanatsarana entina amin’ny seha-pihariana lavanila ny MIC. Nifanakalo hevitra tamin’ireo mpisehatra samihafa tany amin’ny faritra Sava ny minisitra. Voaresaka ny fomba hanatsarana ny fari-piainanan’izy ireo, mba hahazoan’ny tsirairay tombontsoa ao anatin’ny lalam-pihariana.

Handray anjara amin’ny final regional, fifaninana “Hua­wei ICT Competition andiany faha-sivy”, ny 27 febroary izao i Madagasikara. Sivy mianadahy ireo handrafitra ny ekipam-pirenena izay hifanandrina amin’ireo firenena 13 hafa. Handray ny lokany any Johan­nesbourg, ny volana avrily, sy miomana amin’ny dingana farany, «Global final» atao any Shenzhen-Sina, ny volana mey, kosa izy ireo, raha toa ka tafakatra amin’izany «Miisa telo ny track handraisan’i Madagasikara anjara amin’ny fifaninanana dia ny Cloud, Network ary Computing», hoy ny tomponandraikitry ny Huawei aty Afrika tapany atsimo, Botoale Quesiah, omaly.
Atao ana habaka ka hamonjy ny biraon’ny Huawei eny Ivandry izy 9 mianadahy mandritra ny dingan’ny final regional, ity farany izay atao amin’ny teny anglisy manontolo.
Tombony
Fandraisana anjara fahefatra amin’ny fifaninanana “Huawei ICT Competition” ity ataon’i Madagasikara ity. Efa nahazo loka iraisam-pirenena isika ny taona 2023 ary laharana faharoa tamin’ny Global final, tamin’ny taon-dasa. Miavaka hatrany ny Malagasy noho izy ireo havanana amin’ny fampiasana ny fitaovana tranainy sy manan-talenta amin’ny fikirakirana ireo teknolojia vaovao.
Ankoatra izay, “miara-miasa hatrany amin’ireo Oni­versite ny Huawei amin’ny fampitaovana ny mpianatra. Manampy ihany koa amin’ny fidiran’ireo mpianatra eo amin’ny sehatry ny asa”, hoy ny fanazavana voaray.

Henintsoa Hani

Nanomboka ny talata 18 febroary teo ny asa fanamboarana ny lalam-pirenena, RN54. Lalana mirefy 8 km miainga ao an-tampon-tanànan’i Mahajanga hatrany amin’ny seranam- piaramanidina Amborovy. Asa natao voalohany ny fandrangotana ny arabe, mitohy any amin’ny fandravonana sy ny asa samihafa, miafara amin’ny fandrakofana godirao.
Ho vita mialoha ny tapaky ny volana marsa 2025 ny asa rehetra amin’ity ampahan-dalana RN54 ity. Miainga eo amin’ny Jirama Amboboka, mandalo ny fivarotan-tsolika Galana Tsaramandroso, ny tranobe « rihana 5 » hatrany amin’ny sampanan-dalana « Mazava Huile ».
Tanjona ny hanatsarana ny kalitaon’ny fomba fiasa sy ny kalitaon’ny lalana, hanamorana ny fifamoivoizana mankany amin’ny seranam-piaramanidina Amborovy. Avy amin’ny Tahirimbola ho an’ny lalana (Fonds routiers) ny vola hanaovana ny asa. Hitondra fampandrosoana any amin’ny faritra Boeny rahateo izao fanamboaran-dalana izao.
Tsiahivana fa tara ihany ny fanombohan’ity asa ity, izay tokony ho efa natao tamin’ny taona 2023.

Njaka A.

Vaky trano etsy, fandrobana nampiasana fitaovam-piadiana eroa. Ny olona matina tsatoka antsy, fanolanana sy ny fanendahana manginy fotsiny manerana ny elanelantrano. Amin’izay indrindra, tonga hatreny am-baravarana sy any an-tokantranona polisy ny asa ratsin’ny jiolahy. Ny alin’ny alarobia 19 hifoha ny alakamisy 20 febroary teo, tokony ho tamin’ny 1 ora maraina, nidiran’olona tao an-tokantranon’ ny polisy iray vao nirava nanatanteraka ny asany nanao “patrouil­le”, niaraka tamin’ny namany sy ny kaomandin’ny Fip. Taorian’ny firavana avy nanao ny asany, namerina basy tany amin’ny birao ary namonjy fodiana any amin’ny tokantranony An­drano­madio parisela 11/41, zana-paritra faharoa, ity farany, izay ratsy lalana no maizimaizina. 2 kilometatra miala ny godorao, ary efa faritra mena amin’ny tsy fandriampahalemana amin’ny alina io faritra io.
Raha ny angom-baovao teny ifotony, jiolahy manodidina ny valo teo ho eo no niara-nanatanteraka ny fanafihana. Niditra tamina lakoro mifanila amin’ny tranon’ilay niharam-boina ireo jiolahy ary nihanika tohatra. Vao tafiditra ny lakoro dia namaky ny varavarana avaratra amin’ilay trano. Nandre izany izy mianaka tao an-trano ka nivoaka ny varavarana atsimo, mifanohitra amin’ny novakin’ ireo jiolahy, Andriamanana Jean Christian, zanak’ ilay polisy. Avy hatrany dia nofirain’ireo jiolahy tamin’ny famaky teo amin’ny fihirifany. Mbola narahina tifitra basy izany. Vokany maty tsy tra-drano ity farany.
Voaroba ny lelavola 7 600 000 Ariary
Vao tafiditra tao an-trano ny ampahany tamin’ ireo jiolahy izay nisaron-tava dia nandrahona an’ilay polisy. Nanery ity farany hamoaka ny vola hividianana bateria sy ny basy fampiasany.  «Tsy mitondra basy mody ary tsy manana vola izahay », hoy ilay niharam-boina. Nivadika tamin’ny efitra hafa ny sasany ka tao ny ramatoa vadin’ilay polisy. Norahonana hamoka vola izy. Raha ny filazany, natsipiny tamin’ izy ireo ny poketrany, tsy nisy afa-tsy vola 3 000 Ariary tao. “Tezitra ireo jiolahy ary nanatona ny armoara fampirimana ny vola hampidirina amin’ny alalan’ny bajaj. Vola efa nokasaina hividianana bateria mitentina 7 600 000 Ariary no tao, ary efa fantatry ny mpamily azy izany fa androany alakamisy 20 fe­broary no hividianana ilay bateria mba hiasan’ilay Bajaj”, hoy hatrany ny fitantaran-dramatoa. Nohamafisin’ ity farany kosa fa tombanana ho avy ato an-trano ihany no misy ifandraisana amin’ ireo jiolahy. “Tsy matoky an’ ilay tovolahy taizanay ato sy ilay mpamilin’ny Bajaj izay maty bateria, aho”, hoy hatrany izy.
Ankilany kosa, ny angom-baovao hatrany no nandrenesana fa misy valifaty tsy nahafahan’ny jiolahy namaky fantsona mitondra solika “Pepili­ne” ny raharaha. Ity polisy ity no tomponandraikitry ny fiambenana sy fanaraha-maso ny fantsona lehibe mitondra solika avy any amin’ny seranan-tsambo ka hatreo amin’ny orinasa Galana Anjoma. Ny alin’ny talata 18 febroary, nisy andian-jiolahy nikasa hamaky fantsona sy hangalatra solika, voasakan’ity polisy niharam-boina ity izany ka tsy tontosa ny asa ratsy. Ny alin’ny alarobia, nitrangan’ny fandrobana sy fanafihana azy io dia vao nirava nanao fisafoana ny fantsona teny amin’ny Depot sy Anjoma ry zareo. Vita izany tokony ho tamin’ny 11 ora sy 30 minitra, nanatitra basy tany amin’ny birao izy ary nody. Vao tonga tany an-trano anefa dia izao voatafika izao.

Sajo

Tsy misy ahina ny ainy

Naharitra adim-pamataranandro maromaro ihany ny fandidiana nanesorana ny bala tao amin’ny fihirifany. Nambaran’ny mpitsabo fa noho ny habetsahan’ny ra very dia nananosarotra ny fandidiana. Taorian’ny nivoahany ny efitrano fandidiana dia tsy naharitra antsasakadiny dia efa nahatsiaro tena Andriamanana Jean Christian. Vokany, afaka nitantara tsara, nandritra ny famangiana nataon’ny ben’ny Tanàna, ny mpitsara, Randriafanomezantsoa Lovaheritiana Alain, izy. “Fantatro ary tadidiko tamin’ny feony daholo ireo olona ireo ary efa nanome toerana tokony hahitana ny sasany sy anarana izy”, hoy izy.
Vokany, teto dia tsy nisalasala ny ben’ny Tanàna manoloana ny ezaka ataon’ny polisim-pirenena, kanefa, izany polisy hiaro ny vahoaka izany indray no niharan’ny asan-jiolahy. “Raisiko an-tanana ny fandaniana rehetra mandra-pahasitrana azy ary toy izay koa izay sakafo manokana tokony hohaniny mba hiverenan’ny tanjany tsy ho ela. Mankahery anareo polisim-pirenena tsy hikely soroka amin’ny asanareo”, hoy ny ben’ny Tanàna. Nankasitrahin’ny fianakaviana sy ny talem-paritry ny filaminana anatiny, ny kaomisera Rakotovao Jean Christian izany, ary nanome toky ity farany fa tsy hamelany raha tsy tratra izay nahavanon-doza. Araka izany, efa nahitam-bokany sahady izany izao ny tolakandron’ny hanoratana ny lahatsoratra, iray no efa voasambotra ka hanaovana fanadihadiana savaranonando.

Miisa 146 ny tantsaha nisitraka kojakojam-pamokarana any amin’ny kaominina Vohilengo, distrika Fenoarivo Atsinanana, ny 18 febroary teo. Nahazo masomboly vary Mihary 9 kilao, zezika NPK 15 kg ary zezika organika 75 kg tsirairay avy izy ireo. Ao anatin’ny tetikasa Purpa, famatsiam-bolan’ny Bad, tantanin’ny minisiteran’ny Fambolena ity hetsika ity.

Ho roahana daholo ireo mpitrandraka harena an-kibon’ny tany tsy ara-dalàna anaty Faritra arovana (AP). Hanatanteraka izany ny minisiteran’ny Tontolo iainana sy ny harena lovainjafy (Medd), miaraka amin’ny mpitandro filaminana ary ny tomponandraikitra isan-tsokajiny.

Miisa 6 ny Valanjavaboahary tantanin’ny MNP hafindra fitantanana. Voakasik’izany ny any Lo­kobe, Analamazaotra Mantadia, Ankarana, Tsimanam­petso­tsa, Nosy Hara ary Bemaraha. Miara-manatanteraka ny tetikasa ny minisiteran’ny Tontolo iainana (Medd), ny Fizahantany (MTA) ary ny Fitsinjaram-pahefana (MDAT).

Ankalazaina anio 21 febroary, ny Andro iraisam-pirenena ho an’ny mpitaridia amin’ny fizahantany. Eny amin’ny Valanjavaboahary Tsimbazaza no hanaovana ny hetsika, ka hisy ny diabe miainga eo amin’ny minisiteran’ny Fizahantany sy ny asa tanana (MTA) Tsimbazaza, arahina fitsidihana ny ao anatin’ny valanjavaboahary.

Hita sahady ny fihatsarana! 15 andro lasa izay no na­fafy ny masomboly vary safiotra tany Ambatondrazaka sy Amparafaravola. Tapa-bolana aty aoriana, niaiky ny hatsaran’ny fanirin’ny ketsa ny mpamboly. Talanjona tamin’ny ha­betsahana sy hatsaran’ny ketsa izay tena mbola tanora i Jean Claude, mpamboly any Ambodimanga Ambatondra­zaka. « Tsinjoko sahady fa hi­tombo ny tahan’ny voka-bary ho azo miohatra amin’ny nampiasana masomboly mahazatra. Hampiakatra ny vokatra ity masomboly safiotra ity, sady hanampy ny filanay ho an’ny ankohonana sy hamidy eny an-tsena », hoy izy.
Tsy latsaka izany ny an’i Tahiry Christian, mpamboly any Ambohijanahary. « Tsi­ka­ritray fa maniry tsy misy hasarotana ity karazam-bary vaovao ity, ary mety tsara amin’ny tetiandrom-pambolena aty an-toerana. Zava-dehibe ny fahamarinan-toerana ny famokarana sy ny fahazoana vokatra tsara », hoy koa izy.
Tsy manaiky sady manohitra

Misy tokoa ireo tsy manaiky ny vary safiotra. Manohitra ny fampiasana azy ny sasany, milaza fa resaka politika fotsiny fa tsy tena tohana ho an’ny fambolena. Mitaky ny hampitsaharana ny fampielezana vaovao diso ny tantsaha, toa an’i Jean Claude. Maname­loka ny fanakianana ratsy i Tahiry Christian, manamafy fa efa nisy vokany tsara tany Alaotra io teknikam-pambolena io. Tsy zava-baovao eto Ma­dagasikara ny vary safiotra, efa nahazo 10 taonina/ha tany Alaotra Mangoro. Mitaky ny hanohizana ny tetikasa ny tantsaha.

Njaka A.

Anatin’ny fikarohana ireo lavanila mahazaka ny fiovaovan’ny toetr’andro sy ireo aretina samihafa ny « Centre de coopération internationale en recherche agronomique pour le développement (Cirad). Tanjona ny hampiroborobo ny vokatr’ireo mpamboly ka ha­ha­tohitra ireo karazan’aretina mety hiseho. Hanampy an’i Ma­dagasikara hitazona hatrany ny toerana amin’ny maha mpamokatra lavanila azy eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena ity fandaharanasa ity. Tanjona ny hampaharitra ny vokatra na eo aza ny fiovaovan’ny toetr’andro misy amin’izao fotoana. Mi­ara-miasa amin’ireo mpiara-miombon’antoka maro eto an-toerana toa ny Fofifa sy avy any ivelany ny fikarohana ataon’ny Cirad izay iarahany amin’ny Félicien Favre ao Toamasina.
Mandray anjara amin’ny fampandrosoana ny toekarena aty amin’ny ranomasimbe Indianina ny lavanila ary miantoka ny 80% ny vokatra maneran-tany. Loharanon-karena ho an’i Madagasikara ity la­lam-pihariana ity. Na izany aza, nihena 15,4% ny vola azo tamin’ny lavanila noho ny fihenan’ny vidiny ho 74% na niakatra 224,9% aza ny vokatra ny taona 2024.

Henintsoa H.

Fanoitra amin’ny fampandrosoana ny toekarena ny fizahantany. Hizara mari-pankasitrahana ireo mpisehatra mendrika, ao anatin’izany ny Tropic’Awards.

Hotanterahina eny amin’ ny Canal Olympia Ando­hatapenaka, ny 1 marsa, ny Tropic’Awards. He­tsika voalohany hanomezana mari-pankasitrahana ireo mpisehatra mendrika indrindra eo amin’ny tontolon’ny fizahantany. « Nosy manana ny lanjany i Madagasikara ka anisan’ny fanoitra amin’ny fampandrosoana ny toekarena ny sehatry ny fizahantany, antony indrindra nanaovana ny fifaninana», hoy ny mpikarakara ny hetsika sady tale jeneralin’ny Agence Tropi’Com, Andria­miarintsoa Joceline. Misy sokajy 12 ireo mpisehatra manerana ny Nosy notsongaina tamin’ny fifaninanana ka nojerena ireo izay tena mendrika. Hisitraka ny amboara aorian’ny fifidianana atao kosa ireo nisongadina sy naharesy lahatra ny mpitsara sy ny daholobe.

Fifanakalozan-kevitra

Hanamarika ny hetsika ihany koa ireo fifanakalozan-kevitra samihafa iarahana amin’ireo matihanina eo amin’ ny sehatry ny fizahantany. Ani­san’ireo lohahevitra ho voaboasana amin’izany ny fanararaotra amin’ny fampiasana ny haitao ara-kajy mirindra ho fampiroboroboana ny sehatry ny fizahantany. Hi­fampizara ireo paikadim-pampandrosoana ny sehatra ihany koa izy ireo hanatsarana izany ka ho fitaovana enti-manatanteraka ny asa sy hisarihana ireo mpizahatany ho tonga eto Madagasikara ny niomerika.
Ankoatra izay, hitondra fa­nazavana mahakasika ny lo­kanadin’ny fizahantany sy ny tontolon’ny asa ary ireo fa­nam­by hanatsarana ny lalam-pihariana ireo manana traikefa momba an’izany. Hetsika hi­sarihana indrindra ireo mpianatra sy ireo liana ao anatin’ny tontolo.

Henintsoa Hani

Nanatanteraka fivoriambe fanao isan-taona ny eo anivon’ ny Federasiona malagasin’ny Jiu-jitsu, ny faran’ny herinandro lasa teo, teny amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina. Fotoana nanaovan’ny mpitantana ny tatitra ny zava-bita tamin’io izay natrehin’ny ligim-paritra 2 (Atsinanana sy Boeny) amin’ ny telo ary ny eo anivon’ny minisiteran’ny Tanora sy fanatanjahantena. Ankoatra ireo ligim-paritra roa ireo, ligy telo hafa no eo an-dalam-pananganana, ahitana ny ligin’ Analamanga, Vakinankaratra ary Atsimo Atsinanana. Tao­rian’ny nanolorana ny mpikambana anatin’ny federasiona no nanaovana ny tatitra ara-moraly, ara-teknika ary ny ara-bola ka nankatoavin’ireo ligy nanatrika tamin’ny alalan’ ny tsangan-tanana izany. Anisan’ny fahombiazana goavana ho an’ny federasiona ny fitomboan’ny mpikatroka, izay tafakatra 1000 amin’izao raha toa ka 400 izany tamin’ny nandraisan’izy ireo ny fitantanana. Teo amin’ny vokatra kosa, tsara izany, nahazoan’ny Malagasy mpikatroka ny tompondaka maneran-tany roa, niampy laharana fahatelo iray. Teo amin’ny lafiny fiofanana, nahavita fiofanana ho an’ny mpitsara miisa 15 ny federasiona ary ho hampitomboina sy hitarina hatrany ivelany izany, araka ny nambaran’ny filohan’ny federasiona, Ra­kotozafy Johary. Hisy ny fiofanana hatrehin’ny Malagasy any Maraoka, amin’ny volana jolay, hanatsarana izay lafiny teknika izay. Mikasa ny handray fifaninanana iraisam-pirenena koa i Madagasikara ary hisy ny manam-pahaizana manokana ho avy eto hizara traikefa.
Ny «Open Africa» hatao ny volana avrily izao no fifa­ninanana iraisam-pirenena akaiky indrindra miandry ny Malagasy mpikatroka ary mikendry ny haka medaly volamena maro izy ireo.

Mi.Raz

Hotontosaina ny 22 febroary, eny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny fifaninanana Rugby lalaovin’olona fito, lahy sy vavy, sokajy zandriny U18. Araka izany, nisy ny fivoriana ara-teknika nataon’ireo klioba sy ny mpitantana eo amin’ny federasiona, omaly, mahakasika ity fifaninanana ity. Tsiahivina fa natao hiatrehana ilay «Aroi 2025» izany.

Nahintsan’ny Feynoord Rotterdam, ekipa holandey, afakomaly, ny ekipan’ny AC Milan, Italie, nandritra ny lalao sakan’ny «Ligue des champions 2025». Tsiahivina fa nisaraka ady sahala 1 no ho 1 ny roa tonta, saingy efa nahazo tombon’isa 1 no ho 0, ny Feynoord, nandritra ny lalao mandroso.

Hotanterahina ny 22 sy 23 febroary izao, any Toamasina, ny fifaninanana beach-volley «Tama beach volley», andiany faha-8. Fifaninanana misokatra ho an’ny sokajy rehetra ary natao ho fampivelarana ity taranja ity. Eo amin’ny morontsiraka ampitan’ny Hopitalibe Toamasina no hanaovana ny fifaninanana.

Hatao ny alahady 23 febroary izao ilay fifaninanana karakarain’ny Lion Force ho famohazana ny taranja Boxe anglaise, andiany faha-2. Fifaninanana izay hatao eny amin’ny Kianja mitafon’i Mahamasina, ahitana ny fandraisana anjaran’ireo kalaza maro amin’ ity taranja ity sy ireo efa nitondra avo ny voninahi-pirenena.

Hotanterahina any Maroc, ny 22 hatramin’ny 30 avrily ho avy izao, ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja baolina kitra anaty efitrano, “Can Futsal 2025”, sokajy vehivavy. Manoloana izany, efa miomana ny ligin’Analamanga, ka hikarakara fifaninanana eto an-drenivohitra, ahitana sokajy vehivavy sy lehilahy.
Araka ny vaovao navoakan’izy ireo, omaly, hatao ny 28 febroary hatramin’ny 2 marsa ho avy izao izany. Efa misokatra ny fisoratana anarana, ho an’ireo klioba maniry ny handray anjara.
Marihina fa ity lalao eny anivon’ny ligy ity, dingana iray amin’ny telo, tafiditra amin’ny drafitrasan’ny federasiona mala­gas’inny baolina kitra, ahafantarana ny mpilalao handrafitra ny ekipam-pirenena Barea Ladies, hiatrika ny “Can Futsal”. Aorian’izany, hisy ny fifanintsanam-pirenena ka izay mpilalao voafantina eo, hiatrika ny fampivondronana avy hatrany rehefa vita ny fifaninanana nasionaly. Ampahafantarina fa ao amin’ ny sokajy “C” no misy an’i Madagasikara, hifandona amin’i Sénégal sy i Tanzanie.

F.R

Taranja vao haingana ny Padel saingy efa manenika an’i Madagasikara, amin’izao fotoana izao. Tsy nisalasala ny banky BNI Madagascar, hiara-kiasa amin’ny fanatontosana ny fifaninanana « Orange MPP Tour » ho an’ity taom-pilalaovana 2025 ity.

Notanterahina ny talata 18 febroary lasa teo, tetsy amin’ny Parklife Alarobia, ny fifanaovan-tsonia, manamarika ny maha mpiara-miombon’antoka ny BNI Ma­dagascar amin’ny Premium Orange amin’ny MPP Tour, taranja Padel, ho an’ny taom-pilalaovana 2025. Araka izany, manolo-tena ity banky ity, amin’ny fampiroboroboana ny Padel izay efa mielipatrana manerana ny Nosy.
Nanatrika izany ny avy ao amin’ny Federasiona malagasin’ny Padel sy ireo mpilalao ao anatin’ny «Top 5» niatrika ny fiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, farany teo.
Hamafisin’ny BNI Mada­gascar ao anatin’izao fiaraha-miasa izao, ny amin’ny soatoavina, dia ny fiaraha-mien­tan’ny ekipa sy ny ezaka ary ny fivoarana.
Maneho ihany koa fa na ao anatin’ny faha­samihafana aza ny sehatra hiasan’ny banky dia manakaiky ny mpanjifa hatrany izy ireo ka anisan’izany ny fanatanjahantena.
Hanamafy ny sariny amin’ ireo fifaninanana miisa 15 ao anatin’ny «circuit orange 2025» izy. Nanomboka ny volana jolay 2023, mihoatra lavitra noho ny fikarakarana fifaninanana tsotra ny Ma­lagasy Pro Padel Tour izay mikendry ny fampivondronana ireo mpankafy. Maniry hatrany ny BNI hanohana ny fanatanjahantena eto an-toerana. Ity fiaraha-miasa ity dia maneho ny vina iombonan’ny roa tonta, ny BNI Madagascar, andaniny, sy ny Orange MPP Tour, ankilany, eo amin’ny fampandrosoana ny padel eto Madagasikara ary koa hanambarana ny hery mba hampivelarana ity taranja ity, hisian’ny fahafahan’ireo mpilalao mi­songadina sy mivoatra.

Torcelin

Raha hofantarina dia manaraka an’iny lalam-pirenena faharoa iny, eo amin’ny kaominina ambanivohitra Fanadrana no misy lalana miditra mankany Ambodilazana, 33,8 kilometatra ny elanelan’izany, mandeha lalan-dratsy. Ankoatra io kaominina ambanivohitra roa voalaza etsy ambony io, mbola tafiditra, voakasiky ny tetikasa Volobe II, ny kaominina ambanivohitra Satrandroy sy Ifito. Anatin’ny fokontany Ambodimanga, kaominina ambanivohitra Ambodilazana, no hanorenan’ny CGHV ny tetikasa Volobe II, ilan-tanin’ny Jirama io faritra io. Tsy mifanalavitra eny ihany koa no misy ny ivontoeran’ny volobe voalohany, izay misy ny toeram-pamokarana herinaratra manazava ny tanànan’ i Toamasina hatramin’ izay, naorina ny taona 1930. Vokany, 94 taona aty aoriana, mbola maizina ambodin-jiro izany tanàna izany. Amin’izao, mbola ao ihany no haorina ny tetikasa Volobe faharoa izay hamokarana herinaratra 120 megawats ka heverina handrakofana faritra maro eto amin’ny Nosy, raha tsy hilaza afa-tsy ny tambajotra iraisan’Antananarivo. Hatramin’ny vanim-potoana hanoratana ny lahatsoratra, mbola baka tarihina tanana no mampitsaka fiara eo amin’ny reniranon’Ivondro. Hatao baka manara-penitra avokoa ireo ary ho tetezana mafy sy mahazaka kamiao lehibe no hapetraka amin’ny renirano sasany. Hizara roa ny lalana amboarina, ny iray tsy azon’ny fiara tsotra aleha mba hisorohana ny loza mety hitranga. Ny faharoa kosa, ny lalana teo aloha hatsaraina ho an’ny rehetra. Hatramin’ny nisian’ny tetikasa Volobe II, mbola tsy nisy niharan-doza ny mpiasa. izay hanamafisana fa tratra ny tetiandro ary voasoroka hatreto ny loza.