Naharitra 50 volana ny namolavolana ny tetikasa Fampivoarana ny fahaiza-mitantana ny fikojakojana ny lalana sy ny tetezana eto Madagasikara (F3LTM). Na­natontosa azy ny Jica sy ny minisiteran’ny Asa vaventy (MTP). Natao omaly ny fivoriana faran’ny Vaomiera iombonana mpandrindra (CCC), andiany faha-8 sy ny fivoriana ara-teknika andiany fahefatra. Miisa enina ny vaomiera teknika (GTT) namolavola ny lafiny teknika sy ny fanaraha-maso. Nilaza ny sekretera jeneralin’ny MTP, Sambisolo Emile Joseph, fa voarafitra ny antontan-kevitra mirakitra ny fanaraha-maso, ny fikojakojana ny lalana sy ny tetezana, ny fitaovana ampiasaina, ny fitahirizana ny antontam-baovao. Nisy ny fampiharana tany amin’ny lalam-pirenena, RN1 sy RN2, mahakasika ny fikojakojana ny lalana sy ny tetezana.
Natolotry ny CCC ny minisiteran’ny Asa vaventy (MTP), tamin’ity fivoriana farany, omaly, ity ny antontan-kevitra sy ny fitaovana nampiasaina momba ny fanaraha-maso sy ny fanadihadiana ny lalana sy ny tetezana.

Fampiofanana
Lasa mpampiofana ireo teknisiana malagasy nahazo ny traikefa sy fiofanana avy amin’ny teknsianina japoney. Hampita ny fahaiza-manaony izy ireo, miainga ao amin’ny minisitera MTP, mitohy any amin’ny injeniera malagasy hafa. Hanomboka amin’ny avrily 2025 ny andiany voalohany, eny amin’ny Ivontoe­rana nasionaly mahakasika ny fotodrafitrasa (ININFRA).

Njaka A.

Tontosa omaly, tetsy Mahamasina, ny fifanaovan-tsonia fiaraha-miasa eo amin’ny Kaominina Antananarivo Renivohitra sy ny fikambanan’ny skoto rehetra (miisa valo) eto Madagasikara. Niray hina sy niray saina izy ireo mba hifanome tanana amin’ny kaominina mahakasika ny fanentanana ny mponina amin’ny fanabeazana olom-pirenena. Eo koa ny fifanomezan-tanana manoloana ny fiakaran’ny rano sy fandraisana an-tanana ny traboina sy marefo. Mihoatra ny 1 200 ny skoto nifanome tanana tamin’ny BNGRC sy ny kaominina ary ny teo anivon’ny minisiteran’ny Mponina nandritra ireny voina nandalo ireny. “Misy ny andrasana amin’ny kaominina, misy koa ny tolo-tanana omen’ireo skoto eto Madagasikara”, hoy ny ben’ny Tanà­nan’Antananarivo Renivohitra, Ramanantsoa Harilala.
“Hahafahana mampiorina ny fotom-panabeazana ho an’ny ankizy sy ny tanora ny fisian’ny fifanaovan-tsonia fiaraha-miasa tahaka izao”, hoy ny Dr Razafimandimby Andrianjaka Rado, filoha iombonan’ny mpamakilay eto Madagasikara. “Zavatra mivaingana ny famenoana ny fanabeazana omen’ny sekoly sy ny sehatra maro samihafa mahakasika ny fanabeazana olom-pirenena vanona”, hoy hatrany izy.

Mino

Ho valin’ny fanambarana nataon’ny OSC, nitondra fanazavana ny governemanta tamin’ny alalan’ny minisiteran’ny Asa vaventy. Nodisoin’izy ireo io fanambarana io, araka ny fanehoan-kevitra.

Namoaka fanambarana indray ny vondrona fiarahamonim-pirenena OSC, manohitra ny tetikasa Arabe migodana, Antanana­rivo-Toamasina, indrindra ny ampahany voalohany (Anta­nanarivo-Anjozorobe), mirefy 80 km. Rehefa zohina, miendrika filam-baniny ny fanambaran’izy ireo, satria nisy foana ny fifampidinihana na­taon’ny fanjakana tamin’ny sehatra rehetra voakasika, ary anisany ny OSC. Mihonona amin’ny fitsikerana izy ireo, fa tsy nanome vahaolana mazava sy azo tsapain-tanana, nefa ny mponina voakasika aza tsy nanohitra ity tetikasa ity mihitsy.
Nanazava foana ny governemanta tamin’ny alalan’ny minisitry ny Asa vaventy (MTP), Rafidison Richard Théodore, toy ny tao amin’ny televiziona TVM, ny 5 marsa teo. Nambarany fa, « diso tanteraka ny filazana fa potika ny fanamboarana ny arabe migodana. Voavaha ny ranobe teny amin’ny fiaingana PK 0 eny Tsarasaotra, satria efa noritina ny rano, vokatry ny orambe, farany teo ». Maha­kasika ny tany mihotsaka, miara-miasa ny fanjakana sy ny mponina eny ifotony, toy ny Asa atakalo vola (Himo), omena tambin-karama 10 000 Ar isan’andro, isan’olona, miampy fanomezana vary, manala ny fasika nanototra ny tanimbary manodidina.
Narahina ny lalàna, nalaina ny hevitry ny vahoaka, ka ny septambra 2023 no azo ny fahazoan-dalana ara-tontolo iainana (PE). Ny oktobra 2024 vao nivoaka ny Drafi-pitantanana ara-tontolo iainana sy ara-tsosialy (PGES).
Nofintinin’ny minisitra Ra­fidison Richard, fa “fanambin’ny filoham-pirenena ny tetikasa goavana toy ny arabe migodana, izay mila fahasahiana sy fanohanan’ny rehetra”.

Njaka A.

Ny tsatoka antsy indray izao no fanaon’ ireo jiolahy sy/na ny ankizy ankehitriny. Saika mpianatra no tena resahina eto. Manahy amin’ny mety hipoiran’ny andian-jatovo hanao ny asan-jiolahy tahaka ny “Foroche” ny mpanaram-baovao ankehitriny.
Raha mandre sy manaraka akaiky ny tranga ny Mala­gasy maro, ireo ankizy sy tanora mihitsy ny ankabetsahany amin’ireo nahavanon-doza. Manodidina ny 12 taona – 16 taona eo izany.
Tsy mifidy horatraina fa izay mifanena dia mahazo avokoa. Raha hiverenana kely ny tranga ny 25 febroary lasa teo, nisy renim-pianakaviana iray niandry fiara haka azy hamonjy ny asany teo an-tsampanan-dalana efatra, Tanambao Verrerie, tokony ho tamin’ny 4 ora sy sasany maraina, noravana andian-jiolahy mirongo antsy.
Tapaka ny tanany ary vola 600 Ariary sy vary masaka hoentina miasa no lasan’ ireo mpanao asa ratsy. Mbola tamin’io toerana io ihany, nisy tovolahy nifoha maraina hanao fanatanjahantena hiazakazaka, nosakanan’ireo andian-jiolahy indray. Vokany, tapaka ny tanany, lasa ny finday teny aminy.
Ankoatra izay, ny zoma 28 febroary teo, tokony ho tamin’ny dimy ora hariva, nisy mpianatra ho mpitsabo mpanampy avy amin’ny sekoly tsy miankina iray hanao fanazaram-piofanana any amin’ny Hopi­talibe, voasakan’andian-jatovo maditra teny an-dalana. Tapa-tanana ihany koa, ary norobain’ ireo nahavanon-doza avokoa ny fitaovam-pianarana rehetra miaraka amin’ny finday.
Ny alakamisy 27 febroary teo koa no nitrangan’ilay mpianatra notafihan’ny an­dian-jaza mihoa-pefy teo am-panaovana baolina, avy any Mangarano. Nalentik’izy ireo tany anaty kibon’ilay nahavanon-doza ny lelan’antsy.

Mirongatra ny fitsaram-bahoaka

Taratry ny tsy fahatokisan’ny vahoaka ny lafiny fitsarana, na koa ny eo anivon’ny fitandroana ny filaminana ka mahatonga ny firongatry ny fitsaram-bahoaka. Ny alatsinainy 3 marsa teo ihany, nahitana raim-pianakaviana iray indray, niharan’ny hatezeram-bahoaka, raha tratra namaky trano tao Ambalamanasy. Nambaran’ ity voasambotry ny fokonolona ity fa noana izy, ary tsy misy sakafo ny zanany, ka ireo antony roa ireo no nahatonga azy namaky trano, mba hahafahany mitady izay ho sakafo.
Leo resaka herisetra sy fandrobana ary vaky trano sy hala-boty mahazo ny ao an-toerana ny fokonolona. Tsy nisy azo hifandaharana fa daroka, vely kaboda, totohondry no nasetrin-dry zareo, tamin’ity mpangalatra ity. Tao kosa ireo efa miady amin’ izany fitsaram-bahoaka izany ka nanavotra ary nitondra azy teny amin’ny hopitaly.
Raha tsorina, efa endrika ra mandriaka avokoa izany fitsaram-bahoaka, firongatry ny tsatoka antsy. Fehiny, sempotry ny tsy fandriampahalemana i Toamasina.

Fihanaky ny zava-mahadomelina

Amin’ny ankapobeny, maro ny mitondra fanazavana, indrindra ireo mpanabe anivon’ny sekoly eto an-drenivohitr’ i Toamasina, noho ny ray aman-dreny miraviravy tanana amin’ny fomba fitaizana sy fanabeazana ny zanany. Hany ka tsy maharaka intsony ny ataon’ny zanany amin’ny fitsindromana zava-mahadomelina etsy sy eroa. Ny ray aman-dreny rahateo koa teren’ny fahasarotam-pianana andavanandro. Vokany, lasa raisin’ny ankizy sy ireo mpianatra ho lesona ny zavatra hasehon’ny fiarahamonina azy, izay saika mibahana tanteraka ny zava-mahadomelina. Ohatra, mianatra mandihy misy andrisika, hitsangantsangana miaraka amin’ny namana misy fanalana henatra, hifetifety etsy sy eroa, misy ihany koa ny fisotroana kely sy fandraisana na fifohana miafina. Ireo rehetra ireo mitambatra no mitarika ny tanora sy zatovo, lahy sy vavy, ho lasa mpandray zava-mahadomelina gaigilahy sy gaigivavy ary mitarika amin’ny fahasahiana manindrona antsy olona. Vokany, tao anatin’ny herinandro monja, efa olona miisa dimy naratra vokatry ny tomboka antsy  etsy sy eroa ary mitondra takaitra mandra-pahafaty satria ao ny niala mihitsy ny rantsan-tanana. Manoloana ireo rehetra ireo, tsy nijery fotsiny ireo niharam-boina ny ben’ny Tanànan’i Toamasina, Randriafa­nomezantsoa Lovaheritiana Alain. Tonga nitsidika ireo naratra teny amin’ny hopitaly ny tenany ary nilaza fa horaisiny manontolo ny fandaniana amin’ny fitsaboana. Akilany, nohamafisiny fa efa ao anatin’ny fandinihana ny paikady maharitra ho an’ny fandriampahalemana ny tenany sy ny ekipa miaraka aminy ary ny fitandroana ny filaminana.

Nanatontosa : Sajo

Notontosaina omaly, teny amin’ny Kianja Makis Andohatapenaka, ny fifantenana mpilalao Makis U18, izay hiatrika ny fifaninanana aty amin’ny ranomasimbe Indianina « Aroi 2025 ». Tamin’ireo mpilalao miisa 40, nilaza ny federasiona fa 21 ihany no voafantina hiatrika ny fifantenana farany. Tsiahivina fa hatao eto Madagasikara ny Aroi, ny volana avrily.
Samy laharana voalohany ao amin’ny vondrona misy azy avy ny ekipan’ny GNVB, lahy sy vavy, ary samy tafakatra hiatrika ny lalao ampahefa-dalana, omaly, ao anatin’ny fiadiana ny amboaran’ny klioba tompondaka, faritra faha-7, taranja volley-ball, atao any Maorisy. Tsara ny vokatra hatreto ho an’ny GNVB ary tsy mbola resy mihitsy izy ireo tamin’ireo lalao 3 efa vita.
Hifandona amin’i Serbie, Autriche ary Pays-Bas, ny ekipan’ny Ankoay 3×3, lahy, mandritra ny fiadiana ny amboara maneran-tany, taranja basikety 3×3, hatao any Thaïlande, ny 14 hatramin’ny 17 marsa izao. I Chine, Allemagne ary Canada no miandry ny ekipan’ny Ankoay, vehivavy. Ny 12 marsa izao no hanainga hihazo an’i Thaïlande ny delegasiona malagasy.
Efa tsara ny toerana misy ny ekipan’ny Real Madrid Espagne sy ny Arsenal ary ny Aston Villa anglisy, amin’ity lalao “Champions Leagues” ity. Miandry lalao miverina izay hatao ny 11 marsa ry zareo, saingy mbola ny tongotra ila ihany no efa any amin’ny ampahefa-dalana fa ny ilany mbola any amin’ny ampahavalon-dalana.

Hanomboka rahampitso, ny fifaninanana “XXL Sma­tchin by Be Connect”, andiany faha-11. Lalao 9 avy hatrany no hitranga amin’ity andro voalohany ity, raha ny fandaharam-potoana. Eo amin’ny Kianja Barea, ivelany avokoa no hanaovana ireo lalao ireo. Hifandona voalohany eo amin’ny Kianja Barea 1, ny ekipan’ny Escame sy ny FLSH, eo amin’ny sokajy lehilahy, raha toa ka ny ekipan’ny Estim sy ny Esum no hihaona voalohany, eo amin’ny kianja Barea 2. Marihina fa ny lalao eo amin’ny sokajy lehilahy avokoa no handeha amin’io zoma 7 marsa io, noho ny hamaroan’io sokajy io, raha oharina amin’ny ekipana vehivavy. Raha ny fandaharam-potoana, ny sabotsy 8 marsa no hanokafana amin’ny fomba ofisialy ny fifaninanana, ao amin’ny Lapan’ny fanatanjahantena Mahamasina. Ny zoma 7 marsa hatramin’ny 14 marsa no hanaovana ny fifanintsanana isam-bondrona. Ny 15 marsa kosa no miditra amin’ny ampahavalon-dalana ny sokajy lehilahy. Ny 16 marsa no hanaovana ny am­pahefa-dalana, ny 17 marsa ny manasa-dalana ary ny 18 marsa kosa no hanaovana ny lalao famaranana.

Mi.Raz

Fandaharan-dalao  5 marsa
Kianja barea 1 : Escame vs FLSH
IEP vs EST
ESSAgro vs UP Ambo­hidratrimo
Cnela vs ES DES
Issig Toamasina vs Esti

Kianja barea 2 : Estim vs Esum
ESD vs ITU
Onifra vs Emit
ISFPS vs Cnam

Manan-danja be ny teny eo amin’ny olombelona sy ny fiarahamonina tsirairay avy. Amin’ny anka­pobeny, mandratra ny ankamaroan’ny olona izy io, izay mi­teraka aretina samihafa ho an’ilay hiantefany. Miteraka ratram-po amin’ny olona eny anivon’ny fiarahamonina ny voka-dratsin’ny fifampiresahana. Toy ny teny mahery, ny fa­nambaniana, ny teny ratsy, ny fanompana sy ny maro hafa… Etsy ankilany, manasitrana sy mitsabo olona maro ihany koa anefa izy io. Indrindra ho an’ireo olona mahay mifampiresaka tsara amin’ny olon-kafa. Ankoatra izay, amin’ny alalan’ ny teny ihany koa no ha­moa­han’ny olona ny alahelo izay tsy zakany ao anatiny ao. Ma­noloana ireny olana rehetra ireny no antom-pisian’ny psy­chologue, raha ny fanadihadiana natao. Olona nianatra manokana momba ny fahafantarana ny toetoetry ny olona izy ireo amin’ny ankapobeny. Miezaka mamantatra ny fihe­tsiky ny olombelona rehefa niha nandroso ny fianarana mahakasika ny atidoha teto amin’izao tontolo izao, raha ara-tantara.
Tsy entina hitsaboana ny olona marary saina fa hanampiana ny olombelona tsirairay avy hahafantatra sy hampivoatra ny maha izy azy sy ny maha olona azy ny anjara asan’ny psychologue, raha ny fanazavana voaray hatrany. Tsy mitsabo amin’ ny alalan’ny fanafody izy ireo fa mitsabo amin’ny alalan’ny psychothérapie. Izany hoe, amin’ny fom­ba efa voadinika sy ampiasaina amin’ny alalan’ny fifampiresahana ihany.
Psychologie,ampiasaina amin’ny sehatra maro

Ankoatra izay, ampiasaina amin’ny sehatra maro samihafa ihany koa ny psychologie. Toy ny sehatry ny fanabeazana, ny varotra, ny orinasa… Raha ho an’ny fanabeazana manokana, hamantarana ny fi­tomboana ara-dalàna eo amin’ny zaza iray. Entina ha­mantarana ny zavatra tokony ho hainy, araka ny salan-taonany ihany koa. Handami­nana ny olana mahazo sy mitranga eo anivon’ny tokantrano ka misy akony amin’ny fianarany. Raha eo amin’ny sehatry ny varotra indray. Entina mampiroborobo ny lalam-barotra ny fampiasana azy. Miseho amin’ ny alalan’ny loko sy ny teny ampiasaina. Raha eny anivon’ny orinasa indray, miasa indrindra amin’ny fotoana andraisana mpiasa vaovao eo anivon’ny orinasa izany.

Efa miara-miasa amin’ny sekoly

Efa maro ny psychologue miara-miasa amin’ny sekoly, hanampiana ny mpianatra amin’izao fotoana izao. Ahitana izany avokoa na eny anivon’ny ambaratonga farany ambany ka hatrany amin’ny ambaratonga ambony. Mbola misy banga ny fanabeazana eto Madagasi­kara, indrindra amin’izao va­nim-potoana mampiroboroboro ny teknolojia izao, raha ny fanadihadiana natao. «Voaka­sik’ izany avokoa ny fanabeazana na any an-tokantrano na ny any an-tsekoly”, hoy i Elisé Rakoto­malala, psychologue. Manom­boka any amin’ny kilasy “maternelle” hatrany amin’ny ambaratonga ambony izany. Antony nahatonga azy ireo resy lahatra hiara-miasa amin’ny karazana sehatra maro samihafa, toy ny sekoly, orinasa… Tanjona ny ha­nomezana tolotra izay ma­maly ny filan’ny mpianatra sy ny ray aman-dreny, raha ny fa­nazavana voaray hatrany.

Mamolavola ny toe-tsain’ny ankizy ny teknolojia

Amin’izao vanim-potoana izao, anisan’ny mamolavola ny toe-tsain’ny tanora sy ny ankizy ny tekonolojia maro samihafa. Anisan’izany ny internet sy ny tambajotra an-tsosialy isan-karazany. Misy andraikitra lehibe ataon’ny “psychologue” manoloana izany. Mampahafantatra sy miara-miasa amin’
ireo sokajina mpanabe izy ireo amin’ny fanatanterahana izany. Olana eto amin’ny firenena ny fahadisoan’ny ankizy safidy mahakasika ny lalam-piofanana arahin’izy ireo. Mate­tika tsy mbola mahafantatra ny asa tiany hatao rehefa any aoriana ny ankamaroan’ny ankizy malagasy. Nilaza ny psy­chologue fa misy toetra tokony hifanaraka amin’ny olona tsirairay avy ny asa tiany hatao. Manampy amin’ny fisafidianana ny asa sy fahafantarana ny talenta tiana ataon’ny ankizy re­hefa lehibe ihany koa izy ireo. “Ezahina fantarina dieny mbola kely ny talentan’ny mpianatra sy ny ankizy iray, mba hamenoana izay banga izay”, hoy hatrany izy. Fa tsy avela manao ny lalam-piofanana tiany sy ataon’ny namany. Nefa lalam-piofanana hafa ny manavanana azy. Mba hahafantarana izany, mampiasa ny “test psychologique” eny anivon’ny sekoly. Ahafahana mamantatra ny lalam-piofanana manavanana azy kokoa. Tsy maintsy arahi-maso tsara ihany koa izy ireny mandritra ny fotoam-pianarana. Rehefa hita sy fantatra izay taranja manavanana azy, taritina moramora mankany amin’ny lalam-piofanana tokony harahiny ny sainy.

Nanatontosa : Mino

Nambaran’ny filohan’ny Antenimierandoholona, ny Jly Ravalomanana Richard, fa tena miezaka tokoa amin’ny fikolokoloana ny tontolo iainana amin’ny alalan’ny fambolen-kazo ny tenany, miaraka amin’ny loholona sy ireo mpiasa eo anivon’ity Andrimpanja­kana ity. Notsindriny fa miezaka hatrany mampivoatra ny diplaomasia parlemantera handraisana anjara amin’ny fampandrosoana an’i Mada­gasikara sy hikatsahana ny soa ho an’ny vahoaka ma­lagasy ny Jly Ravalomanana Richard. Anisan’ireo mpanorina ny fikambanan’ireo loholona aty Afrika association des sénats d’Afrique ny tenany, mi­araka amin’ny avy any Congo sy i Côte d Ivoire.
Notsindriny fa ohatra tsara ho an’ny Malagasy, indrindra ho an’ny mpanao politika sa­sany ny fahatongavana sy fandraisan’ny vahiny anjara amin’ny fikolokoloana ny tontolo iainana tahaka izao natao teny Ambohimanga Rova, omaly, izao. “Ny vahiny aza miezaka mitsinjo ny hampandrosoana an’i Madagasikara sy hiadanan’ny vahoaka ma­lagasy, amin’ny fambolen-kazo ho famerenana indray ny Nosy ho maitso. Mainka fa isika Malagasy, tompon-tanindrazana”, hoy izy.
Tsiahivina fa mifanotrona hatrany amin’ny tomponandraiki-panjakana hafa rehefa misy fanasana ho amin’ny hetsika fambolen-kazo ny eo anivon’ny Antenimierandoho­lona. Anisan’ny tonga nanatanteraka izany ireo minisitra sasany eo anivon’ny governemanta.

Synèse R.

Nisy ny fifanaovan-tsonia lasitra politika teo amin’ny minisitry ny Raharaham-bahiny Malagasy sy ny an’ny congolais, omaly teny Anosy.

“Tsy voatery mitady va­haolana lavitra hatrany vao mety hoe mandroso vahaolana”, hoy ny minisitry ny Rahara­ham-bahiny, Rasata Rafara­va­vitafika, teny Anosy, oma­ly. Taorian’ny fifanaovan-tsonia lasitra politika eo amin’ny minisitry ny Rahara­ham-bahiny malagasy sy ny minisitry ny Raharaham-bahiny congolais, i Jean Claude Gakosso no nanambarany izany. Be ny zava-mitranga eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena. Be koa ny fomba fijerin’ny firenena tsirairay avy ao anatin’ny fanatanterahana ny politika ivelany. Rehefa manao sonia fifanarahana sy fifanakalozan-kevitra eo amin’ny lafiny politika, mijery izay hahazoana miara-miasa manoloana ny zava-misy maneran-tany. Izay no nahatonga ny minisiteran’ny Raharaham-bahiny roa tonta niroso tamin’ny fanaovan-tsonia. Mba hahazoana mifanakalo hevitra sy mampitovy fomba fijery manoloana ny zava-mitran­ga maneran-tany.
Politika iraisam-pirenena ny resaka, mba hahazoana mamolavola fiaraha-miasa mifantoka bebe kokoa amin’ny sehatra tian’ny roa tonta hirosoana no atao. Mampi­hatra politika ivelany mivelatra amin’ny firenena rehetra i Madagasikara, tsy mametra izay firenena hiaraha-miasa. Manana vahaolana i Afrika. Ao anatin’izay no mahatonga an’i Madagasikara mikatsaka bebe kokoa amin’ireo firenena tatsimo toa azy maneran-tany. Hahazoana mijery vahaolana akaiky. Eo amin’ny lafiny toekarena, toy ny fijerena ny sehatry ny angovo sy ny fitrandrahana solika. Manankarena i Madagasi­kara. Mampiavaka azy ny fa­nanana solika, na an-tanety na an-dranomasina. Mi­sin­tona fahaiza-manao mba ha­hazoana mikirakira sy mijery ny fomba hiaraha-miasa amin’ny lafiny maro, araka ny nambarany.

R. Nd.

Nanome tolotra ara-pahasalamana maimaimpoana ho an’ireo traboina noho ny tondradrano nateraky ny rivodoza Honde ireo mpiasan’ny fahasalamana ao amin’ny distrikan’i Beloha, ao amin’ny toeram-pandraisana EPP Zambe. Toy izany koa ny traboina ao amin’ny kaominina Androka sy Itampolo, izay samy nahazo fitsaboana maimaimpoana manandrify azy avy.
Tontosa ny fanamafisam-pahalalana momba ny fahasalamana sy zo ara-pananahana ho an’ireo mpampianatra sy solontena avy amin’ny Dren sy Cisco eo anivon’ny Lycée Toamasina II, lycée Mixte Nosy Be ary lycée Antanimalandy. Nampahafantarina ny fiarovana sy ny ady amin’ireo herisetra mifototra amin’ny maha lahy sy maha vavy, ny vohoka aloha loatra sy ireo aretina azo avy amin’ny firaisana ara-nofo, ny fampiroboroboana ny fitovian-jo eo amin’ny lahy sy ny vavy, ny fampahafantarana ny maha zava-dehibe ny fanekena malalaka sy mazava.
Manome fahafahana ny mpianatra hahazo fanabeazana sy kianja hanaovana fanatanjahantena ny fandaharanasa « Let Us Learn » ao amin’ny sekoly ambaratonga faharoa Antanimora, any Marovoay, Boeny. Tohanan’ny komity nasionaly Unicef avy any Etazonia sy Alemaina ny fandaharanasa hamerenana ny ankizy any an-tsekoly, indrindra ny ankizivavy ka mifantoka amin’ny fanabeazana, fiarovana ny ankizy ary fiarovana ara-tsosialy izany.
Efa nisokatra ny 3 marsa lasa teo, ny fisoratana anarana ho an’ireo Malagasy mpianatra maniry ny hipetraka ao amin’ny toeram-pandraisana Cachan sy Arago any Frantsa. Mandritra ny fianarana any an-toerana ny fe-potoana hitoerana ao. Hikatona ny volana jona ny fandraisana ny antontan-taratasy fangatahana rehetra.

Nifarana ny 1 marsa lasa teo, tany amin’ireo faritra telo: Ihosy sy Antsirabe ary Ma­hajanga, ny dingana faharoan’ny fifaninanam-pirenena, sokajy vehivavy, taranja baolina kitra. Anisan’ireo klioba sambany nandray anjara, nefa tafita amin’ny dingana farany, ny Askam Afa Itasy, izay nifaninana tao Antsirabe.
Nilaza ny mpanazatra azy ireo, i Manitriniaina Steve Princy, fa : “ho sarotra ny ady miandry ka hiatrika fanazarantena avy hatrany izy ireo ary ny tanjona dia ny ho voalohany, sy ho voahosotra ho tompondakan’i Madagasikara”. Tsara ny mampahafantatra fa tamin’ireo lalao telo nataon’ny Askam, nahita isa efatra izy ireo. Izany hoe, faharesena nanoloana ny AC Sabnam Analamanga, 1 no ho 0. Ady sahala, 1 no ho 1, tamin’ny AJSM Analamanga, ary nahita fandresena, 4 no ho 0, nandritra ny lalaon’izy ireo farany tamin’ny Canon FC Atsina­nana.
Tsara ampahatsiahivina fa ireo roa voalohany isaky ny vondrona no miakatra amin’ny dingana manaraka. Hotante­rahina ny 19 hatramin’ny 23 avrily ho avy izao, eto Anta­nanarivo, izany. Ity fifanintsanana nasionaly ity izay mbola ao anatin’ny taom-pilalaovana 2024.

Fitia Randria

Ireo tafita isam-bondrona :
Antsirabe :
Askam Afa Itasy, AC Sabnam Analamanga,
Ihosy :
Ascuf Matsiatra Ambony, As Myeco Anosy.
Mahajanga :
Disciples FC Vakinankaratra, Samba DS Diana.

Hitsara ny lalao hihaonan’i Guinée sy i Somalia, ilay Malagasy mpitsara, Rakotojaona Ando­fetra Avombitana, raha ny vaovao azo omaly. Tsy lalao ara-pirahalahiana akory ity tsarain’ ity Malagasy mpitsara iraisam-pirenena ity, fa fihaonana izay hiadiana ny tapakilan’ny Mondial 2026, izay hatao any Meksika.

Vokatra tsara hatreto no azon’ny ekipan’ny GNVB, miatrika ny fiadiana ny amboaran’ny Klioba tompondaka eto amin’ny faritra faha-7, any Maorisy. Samy nahazo fandresena izy ireo tamin’ny andro voalohany sy faharoa, na ny sokajy lehilahy na ny vehivavy, nanoloana ny Rodrigues (3-2) sy ny Saint Leu (3-0).

Hiditra amin’ny lalao ampahefa-dalana, ny faran’ny herinandro izao, ny fiadiana ny tompondakan’ny seksiona Antananarivo Renivohitra, taranja basikety, izay tontosaina eny amin’ny Kianja Barea Maha­masina. Anisan’ny hifandona eo amin’ny sokajy latsaky ny 16 taona, ny ASSM sy ny GNBC, eo amin’ny sokajy lehilahy.

Hotontosaina anio, ao amin’ny kianja San­tiago Bernabeu Espagne, ny lalao mandroson’ny Real Madrid FC sy ny Athletico Madrid. Fifanandrinana izay tafiditra amin’ny ampahavalon-dalan’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Eoropa, « Ligue des Champions  2025 ». Marihina fa samy klioba ao Espagne ny roa tonta.

Araka ny fanadihadiana natao omaly, hotontosaina ny 12 avrily ho avy izao, ny fifidianana izay ho filohan’ny Federasiona malagasin’ny taekwondo WT (FMTKD) vaovao. Fantatra amin’io fotoana io izany ny anaran’ny olona hitantana indray ny FMTKD. Tsara ny mampahafantatra fa efa nijoro nanomboka ny volana febroary teo, ny Comité Ad’Hoc, izay tantanin’ny sekretera jeneralin’ny Federasionina FMTKD teo aloha, izany hoe, tamin’ny andron-dRamanantsoa Christian. Ny tale teknika nasionalin’izany kosa, dia ny SG, Rako­tomanana Franck Tiana, lehiben’ny Federasiona izay avy noravana teo, noho ny tsy nahazoan’izy ireo taratasy fankatoavana avy amin’ny Komity Olympika malagasy.
Raha ny filazan’ilay loharanom-baovao iray, ny federasiona iraisam-pirenena no nanendry azy ireo. Hatramin’izao, tsy mbola misy antontan-taratasy voaray mahakasika izay ho kandidà ho filoha hitantana ny taekwondo WT malagasy.
Ny faran’ny herinandro lasa teo, nisy ny fifidianana teny anivon’ireo seksionina. Toy ny an’Ambohidratrimo sy Antananarivo Renivohitra, Avaradrano ary Atsimondrano.

F.R

Efa ao anatin’ny fanomanantena amin’ny fiatrehana ny dingana faharoa amin’ny fiadiana ny “Challenger series”, taranja rugby lalaovina olona 7, ny Makis, amin’izao fotoana izao. Ao amin’ny vondrona “C” i Madagasikara, miaraka amin’i Georgie sy i Allemagne.

Tsy niandry ela fa taorian’ny fahavitan’ny dingana voalohany amin’ny fiadiana ny “Challenger se­ries”, natao ny alahady lasa teo, tatsy Afrika Atsimo, na­moaka ny fandaharam-potoana ny amin’ny dingana faharoa ny Rugby Afrique. Fihao­nana hatao any Cape Town hatrany. Fantatra àry fa hidona voalohany amin’ny Makis de Madagascar i Georgie, ho an’ny sokajy “C”.
Raha ny tombana, tsy to­kony haha sakana ny Mala­gasy ry zareo Georgia­nina. Laharana faha-11 amin’ireo firenena 12 miatrika ity “Chal­lenger series” ity mantsy izy ireo.
Aorian’io, hifanandrina amin’i Allemagne indray ny Makis de Madagascar. Io no mety ho maozatra satria ekipa nandrombaka ny medaly alimo, nandritra ny fihodinana voalohany ry zareo Rainiboto. Izay tafavoaka voalohany eo no miatrika ny manasa-dalana ka hifanandrina amin’izay tafavoaka amin’ireo ao amin’ny vondrona “B” misy an’i Ou­ganda sy i Tonga ary i Chilie, tompondakan’ny dingana voalohany ary i Hong-Kong Chine.
Tsiahivina fa eo amin’ny laharana fahenina ny toerana misy ny Makis de Madaga­s­car, taorian’iny lalao notanterahina ny sabotsy 1 sy ny alahady 2 marsa lasa teo iny.
Hangotraka ity fihaonana farany ity satria samy hanao izay ho afany ireo firenena mifaninana ireo. Manohy ny fifaninanana any Pologne, ny 11 sy ny 12 avrily ho avy izao, ireo tafiditra ao anatin’ny 8 voalohany, aorian’ny fanambarana ny isa amin’ireo dingana roa ireo. Omaly dia efa niatrika fanazarantena ny Makis de Madagascar. Nanao fanintsiana, ireo zavatra tsy nety rehetra ny mpanazatra. No­hamafisina tao anatin’izany ny tanjaka ara-batana sy ny fanafainganana ny fanafihana.

Tompondaka

“Anisan’ireo klioba ma­tanjaka eto Madaga­sikara ny Elgeco Plus. Manana vina ny hiditra amin’ny sehetry ny matihanina tanteraka izy ireo”, hoy i Bandy Akama, mpitantana ny serasera eo anivon’ity ekipa ity, omaly. Araka ny fanazavany, mety handray karama hivelona amin’ny baolina kitra ny mpilalao ao, ary ny eo amin’ny serasera, hametraka fanamby ny hanana ekipa hampita televizionina. Tanjona amin’izany, ny hahafahana mandrakotra ireo lalaon’ny Elgeco Plus, izay tontosaina eto an-toerana sy any ivelany. « Efa fanaon’ny klioba any ivelany izany, ary tena mahomby ny asan’izy ireo», hoy ity tomponandraikitra ity.
Ankoatra izay, manana ny sokajy rehetra ny klioba, anisan’izany ny sokajy U13, U15, U17 ary efa eo an-dalam-pananganana ny ekipa vehivavy.
Eo amin’ny fampiakanjoana, manana eritreritra ny hiara-hiasa amin’ireo marika manana ny lazany eo amin’ny sehatra iraisam-pirenena, toy ny Macron, Adidas, Puma, Umbro, ny klioba.
Nampahatsiahivin’i Bandy Akama, fa klioba iray niainga tany Manakara ny Elgeco Plus, ary Real de Manakara no anarany tamin’izany. Taorian’io, niakatra teto Antananarivo ry zareo, dia niforona ny hoe Elgeco Plus FC. Nisy ny fiombonana na ny “fusion” tamin’ny AS St Michel, ka lasa ASSM Elgeco Plus ny anarany tamin’izany. Nan­drom­baka ny amboaran’i Madagasikara ry zareo ny taona 2013.
Rehefa vita izany, nahaleo tena tanteraka ny Elgeco Plus. Ampahafantarina ihany fa efa nandrombaka amboara maro, toy ny “Telma Coupe” 2013, 2015, 2017, 2022, 2023, 2024 ity ekipa iray ity ary efa inenina niatrika ny fifaninanana afrikanina, “Coupe de La Caf”.

Tsy mbola tompondakan’i Madagasikara

«  Tanjona iray ho anay ny ho lasa tompondakan’i Madagasikara, satria tsy mbola nahazo izany mihitsy ny Elgeco», hoy hatrany i Miantso Fenosoa. Nambarany fa ny hiakatra amin’ny dingana avo eo amin’ny sehatra afrikanina mihitsy no tanjona apetrak’izy ireo.
Tsara ny mampahatsiahy fa ny taona 2024 lasa teo ry zareo, resin’ny Disciples FC Vakinankaratra, tamin’ny isa 1 no ho 0, teo amin’ny lalao famaranan’ny fifaninanana nasionaly “Pureplay Football League (PFL)”. Ary nahintsan’ny Club Deportivo Da Lunda Sul avy atsy Angola, teo amin’ny dingana voalohan’ny amboaran’ny Kaonfederasiona afrikanina (CCaf).
Mbola mifanintsana amin’ny fifaninanam-pirenena ny Elgeco Plus ankehitriny, ary mitana ny laharana faharoa.

Ny baolina kitra ankehitriny

Maro ny lesoka hitan’ity tomponandraikitra ity amin’ny baolina kitra amin’izao fotoana izao, saingy efa miezaka hatrany ny Federasiona malagasin’ny baolina kitra manarina izany, araka ny filazany. Voalohany, tena mbola mila ezaka goavana ny resaka fifaninanana eto an-toerana. Eto Madagasikara, zara raha mahita dimy volana ny fifanintsanana. Ry zareo any ivelany nefa, mahavita milalao mandritra ny folo volana. Araka izany, mila manova ny rafitry ny fifanintsanana ny Malagasy, toy ny fisian’ny lalao mandroso sy miverina, ary izay be isa ihany no tompondaka. Eo ihany koa ny fitadiavana mpanohana ara-bola, hiatrehana ny fifaninanana, mba hampazoto ireo filohan’ny klioba.

Fitia R.

Randrianabo Miantso Fenosoa, na i Bandy Akama, mpanao gazety mpamakafaka baolina kitra. Zavatra tena tiany, ny filalaovana sy ny fijerena baolina kitra ary fialamboly tena tiany, ny mitsangantsangana miaraka amin’ny vady aman-janany. Ny tena faniriany, ny hitondra avo ny baolina kitra malagasy.

“Raha tsy ny olom-pirenena ifotony no mandray anjara sy andraikitra amin’ny ady amin’ny tsy fandriampahalemana amin’ny maha tompon-draharaha azy, nofinofy ihany izay tena hisiana fandriampahalemana maharitra eto amin’ ny firenena.” Io ny fanehoan-kevitry ny filohan’ny fikambanana Fiaraha-mientan’ny vondron’olona afaka tomponandraikitra (Fivato), Radimbiel­son William, ny faran’ny herinandro teo, manoloana ny tsy fandriampahalemana miseholany tato ho ato. Efa ela ny Fivato no nanana volavolan-dalàna ny amin’izany, hahazoana mametraka rafitra ma­tanjaka eny ifotony. Haha­zoan’ny olom-pirenena mandray anjara feno eo amin’ny ady amin’ny tsy fandriampahalemana, ady amin’ny fampahantrana, sns. Ny tsy rariny amin’ny endriny rehetra.
Tsapa tato ho ato fa tena efa tsy vitan’ny mpitandro filaminana irery intsony ny mampandry ny tany. Tsy hoe avy any ivelany manafika ny olon-dratsy ka mpitandro filaminana no miatrika azy. Avy ao anaty fiarahamonina ihany ny olon-dratsy. Izay no mahasarotra azy. Mazana aza ny olon-dratsy indray no lasa olona tsara: mamorona fitoriana ny olona tsara izay alefa any amin’ny mpitandro filaminana. Voafitaka ireo mpitandro filaminana, misambotra ary miafara amin’ny fitifirana aza. Toy izay mitranga any amin’ny Faritra Bongolava: misy ny voaendrikendrika hoe dahalo. Nefa mifanohitra amin’izay, ilay mpanendrikendrika no tena tambajotran’ny asan-dahalo any. “Raha tsy misy ny rafitra tena mijery ifotony manao ny fanaraha-maso ary misy lalàna tena manome fahefana an’ireo olona any ifotony, tsy ho hita izany filaminana izany”, hoy izy. Tokony homena andraikitra ny rafitra fokonolona.

R. Nd.

Dahalo roa lahy, nandray anjara tamin’ny famonoana nahafaty ny ben’ny Tanàna Mangatamboahangy, distrikan’Ambatofi­nan­dra­hana, no lavon’ny balan’ny mpitandro filaminana ny faran’ny herinandro teo. Tratra nandritra ny hetsika fampandriana fahalemana niarahan’ny miaramila teo anivon’ny fari-piarovana Tsiafajavona sy ny zandarimaria ary ny polisim-pirenena tany an-toerana izy ireo. Hitan’ny mpitandro filaminana tao amin’ny kaominina ambanivohitra Itremo, distrikan’Ambatofinandrahana izy ireo. Nanohitra sy nandositra ary namaly tifitra an’ireo mpitandro filaminana ka niteraka ny fifandonana tamin’ny roa tonta. Raikitra ny fifanjevoana, ka maty voatifitra izy roa lahy ireto. Tratra teny aminy moa ny fitaovam-piadiana mahery vaika: “Fusil d’Assaut” iray sy basim-borona iray ary « boîte chargeur” iray miaraka amin’ny bala miisa telo (03) izay nampiasain’izy ireo. Mitohy hatrany ny hetsika fampandriana fahalemana ao anatin’ny distrikan’Ambatofinandrahana, iarahan’ireo mpitandro filaminana manao. Toy izay koa ny fitadiavana ireo olon-dratsy nahavanon-doza ka namono nahafaty ny ben’ny Tanàna voafidy tany Mangatamboahangy. Manentana ireo tsara sitrapo hatrany ny mpitandro filaminana mba hanome loharanom-baovao marina hoentina manafoana ny asa ratsy.

Mino

Nohitsin’ny minisitry ny Serasera sy ny kolontsaina (MSK), i Volamiranty Donna, ny eo anivon’ny fanoherana, ny faran’ny herinandro teo. Nametra-panontaniana mihitsy aza ny tenany. “Inona ireo fampandrosoana mba nentin’ny mpanohitra?”, hoy izy. Nomeny lesona sy fampahatsiahivana ny eo anivon’ny fanoherana. Fampandrosoana no tokony himasoan’ireo antoko mpanohitra fa tsy fanakorontanana lava izao, araka ny nambarany. “Efa tsy voasarika amin’izany intsony ihany koa ny vahoaka”, hoy ihany ity mpitondra tenin’ny governemanta sady minisitry ny Serasera sy ny kolontsaina ity.
Notsiahiviny tamin’izany fa miray feo amin’ny fanohanana ny filoham-pirenena, Rajoelina Andry, avokoa ny mpikambana eo anivon’ny governemanta tamin’ny fankasitrahana azony, amin’ny maha mpitarika politika mendrika azy aty amin’ny kaontinantaben’i Afrika. Noarahabaina ny filohan’ny Repoblika tamin’izany noho ny fahaizany nitarika ary nitondra vinanasa ho an’ny vahoaka, araka ny nambarany hatrany. “Nahazoany amboara sy fankasitrahana izany. Tsikera mitondra fampandrosoana, araka izany, no andrasana amin’ny mpanohitra”, hoy izy.
Tsiahivina fa anisan’ny teny famerimberin’ny mpitondra tenin’ny governemanta ny tsy fanekena velively ny fivoizana fanakorontanana na manao fihantsiana mihitsy. “Tsy kolon­tsaina malagasy izany”, hoy izy.

Synèse R.

Miady amin’ny fiovaovan’ny toetr’andro ny oniversite. Miara-miatrika aminy amin’izany ny minisiteran’ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany.

Samy nitondra ny traikefany sy nifampizara momba ny fiatrehana ny fiovaovan’ny toetr’andro ireo mpampianatra mpikaroka, mpianatra, foibe fikarohana ary ny mpiara-miombona anto­ka. Fa teo koa sady niahy izany ny eo anivon’ny minisiteran’ny Fitsinjaram-pahefana sy ny fanajariana ny tany (MFFT). Nambaran’ny ao amin’ny fiadidiana ny oniversite, ny Pr Ravaomanarivo Lalaha­rivao, fa anisan’ny misehatra amin’ny fikarohana tokony hatao hiatrehana izany fiovaovan’ny toetr’andro izany ny anjerimanontolo. “Ankasitra­ha­na ny MFFT fa tena anatin’ny fikarohana ataonay izany satria samy manana andraikitra avokoa ny rehetra hiatrehana ny fiovan’ny toetr’andro”, hoy izy, teny Ankatso, ny herinandro teo. Natsidiny fa hampita ny traikefa sy ny fahaiza-manao amin’ireo mpianatra ary hanentana izy ireo aorian’izao fifampizarana sy ny adihevitra izao.
Nambaran’ny lehiben’ny sampandraharaha ho an’ny fampiroboroboana ny tanàn-dehibe eo anivon’ny MFFT, Rahanitrarivony Sitraka, fa na­hafahana nanaparitaka ny to­rolalana ny fifanakalozana ta­haka izao. “Anisan’izany ny momba ny fanorenanana fotodrafitrasa hiatrehina ny fiovan’ny toetr’andro amin’ny alalan’ny drafitra an-tanàn-dehibe. Tafiditra ao anatin’izany ny Oniversite amin’ny fikarohana sy ny famolavolana ireo tanora hiantsehatra any aoriana”, hoy izy. Nanteriny fa zava-dehibe ny fifampizarana ahafahana miatrika mialoha izany fiovaovan’ny toetr’andro izany.

Synèse R.