Tonga ity ny fotoana ho an’ireo Malagasy mpilalao zandriny, Ankoay U18, lahy sy vavy. Hiakatra kianja anio, ao amin’ny Kianja mi­tafon’i Victoria Seychel­les, izy ireo, mandritra ny andro voalohan’ ny taranja basikety, amin’ny lalaon’ny “Asso­ciation Afri­caine des comités olympi­ques (Acnoa)”.
Ao amin’ny vondrona A no misy ny ekipam-pirenena malagasy. Miray vondrona amin’izy ireo i Maurice sy Comores ary i Seychelles, mpampiantrano. Ry zareo maorisianina no hifanan­drina amin’ny Malagasy mpi­lalao, voalohany, araka ny vaovao voaray any an-toerana. Raha ny loharanom-baovao azo ihany koa, tsy afaka nanatrika ny lanonam-panokafana ny delegasiona maorisianina, noho ny olana teo amin’ny zotram-piaramanidina nitondra azy ireo makany an-toerana. Marihina fa atao amin’ny 10 mey ny manasa-dalana.
Tsara ny mampahatsiahy fa hifarana ny 11 mey ho avy izao ity fifanintsanana ity.

Fitia Randria

Fandaharan-dalao anio:

Vondrona A, lehilahy:

4 ora sy sasany (ora eto Madagasikara): Madagasi­kara vs Maurice
6 ora latsaka folo : Madagasikara vs Comores
7 ora latsaka folo : Madagasikara vs Seychelles
Vondrona A, vehivavy :

4 ora latsaka folo : Madagasikara vs Maurice
5 ora sy folo : Madagasikara vs Comores
6 ora sy folo : Madagasikara vs Sey­chelles

Nivory ny 26 avrily lasa teo, teto Antananarivo, ny mpikambana eo anivon’ny vaomieran’ny fitsipi-pifehezana (codis), eo anivon’ny Federasiona malagasin’ny baolina kitra (FMF).
Nandray fanapahan-kevitra vaovao mahakasika ny savorovoro teo amin’ny lalaon’ny Mama FC sy ny 3FB Toliara izy ireo. Nisy andinin-dalàna enina nivoaka taorian’io, ka voalo­hany amin’izany ny fanafoanana ireo sazy navoakan’ny CFEM.
Ankoatra izay, voalaza ao amin’ny andininy faharoa fa voasazy tsy afaka hifaninana, forfait, ny 3FB Toliara ka resin’ny Mama FC amin’ny isa 3 no ho 0. Ny fahatelo, tompon’andraikitra tamin’ny tsy fahatomombanan’ny filaminana teny an-toerana ny Mama FC sy ny CFEM. Afaka manohy ny fifaninanam-pirenena « Pureplay Football League (PFL) » ny ekipa avy any Toliara ary afaka mandray lalao ao an-kianjany, araka ny andininy fahefatra.
Ny fahadimy kosa dia mandidy ny CFEM hanaraka ny andininy faha-15 amin’ny fehezan-dalàna mifehy ny fitsipi-pifehezana momba ny fametrahana ny lamandy. Farany, nomena fe-potoana telo andro ihany koa ireo izay hanao fangatahana eny anivon’ny kaomisaonina misahana ny fandraisana fitarainana.
Tsiahivina, tsy tontosa hatramin’ny farany ny lalaon’ny roa tonta, nandritra ny andro faha-7 “PFL”, natao teny Vontovo­rona, ny 14 avrily lasa teo, noho ny fikasihan-tanana nataon’ ny mpijery iray tamin’ilay mpitsara fahefatra.

F.R

Hifantoka eny amin’ny kianja Makis Andohatapenaka avokoa ny sain’ny mpitia fanatanjahantena rehetra, indrindra ny rugby, amin’ity anio ity. Hifampitana mantsy ny Makis Ladies sy ny Liona tsy voafolak’i Cameroun, eo amin’ny fiadiana ny Can 2024.

Hiditra amin’ny andro faharoa, anio alarobia, ny fifanintsanana hiadiana ny ho tompondakan’i Afrika, taranja rugby lalaovina olona 15, sokajy vehivavy (CAN 2024). Hanan-danja ho an’ireo ekipa efatra mifani­nana amin’izany ny lalao ha­trehiny. Andrasan’ny rehetra ny fifandonan’ny Makis Ladies sy ny Liona tsy voafolak’i Ca­meroun. Ekipa efa diso mifankahalala tsara ny roa tonta satria efa nihaona herintaona lasa izay. Hanala vela amin’ny Malagasy ry zareo camero­naise, amin’ity.
Raha tsiahivina, efa ma­nana fandresena iray ny Makis, raha mbola 0 ny an’i Came­roun izay resy teo amin’ny lalao voalohany. Tsy maintsy hiady mafy, araka izany, izy ireo, hanao izay handavoana ny tovovavy malagasy. Etsy ankilany, hikatsaka fandre­sena fanindroany ny Makis, hahazoana antoka handehanana any amin’ny “Mondial 2025”. Nambaran’ireo mpilalao fa hanao izay tsy hampi­toko an’i Cameroun ary hie­zaka haka isa farany izay be­tsaka. Efa vonona rahateo ny mpilalaon’ny Makis, hisedra ireo mpifanandrina amin’izy ireo.
Na eo aza izany fahavononan’ny Makis Ladies izany, miantso ireo mpijery izy ireo hanohana hatramin’ny farany fa hery lehibe ho azy ireo, izany.
Hanokatra ny fihaonana ny donan’i Kenya sy Afrika Atsimo. Hiendrika famaranana kely ny an’izy ireo. Tsy maintsy hanao izay ho ahafahana mandavo ny Afrikanina tatsimo mantsy ny Kenyanina, izay mbola manana herijika hiatrehina ny Mondial, ihany koa. Raha ara-taratasy, ambony ny Spring­boks. Hanala vela amin’i Afrika Atsimo rahateo ry zareo Kenya­nina. Hangotraka, araka izany, ny fihaonana amin’ity anio ity.

Tompondaka

Vao mainka niakatra ho 7 000 Ar ny kilaon’ny tongolobe eny amin’ny tsenan’ Andravoahangy. Nambaran’ny mpivarotra fa avy any amin’ny vidiny apetraky ny mpamongady azy ireo no mahatonga izany. Nilaza indray anefa ireto farany fa ny saram-pitaterana apetrak’ireo tompona fiarabe mpitatitra mihitsy no tena lafo.

Mampiranty sy mampahafantatra ny tontolon’ny vola sy ny fanamboarana izany etsy Analakely ny Banky foiben’i Madagasikara (BFM), nanomboka ny 7 ka hatramin’ny 18 mey izao. Hisy ihany ny lohahevitra samihafa horesahina mandritra ireo fotoana ireo, hetsika hamaranana ny fankalazana ny faha-50 taonan’ny BFM.

Nifanaraka ny minisiteran’ny Toekarena sy ny fitantanam-bola, ny Fadintseranana fa hamidy ireo volamena nogiazana ka hapetraka ao amin’ny Banky foiben’i Madagasikara. Tanjona ny hampitomboina ny tahirim-bolamenam-pirenena. Tsiahivina fa antoka ho an’ny toekarena ny fananana tahirim-bolamena.

Tsara ny vokatra voanjo ho an’ny voly asara tany amin’ny faritra Menabe, tamin’ity taona ity 2024 ity. Nahatratra 13 500 ny voanjo niakatra, izay nahitana fitomboana 32%, raha oharina ny tamin’ny taon-dasa. Nahatonga izany ny tohana avy amin’ny minisiteran’ny Fambolena (Minae), namatsy masomboly voafantina sy zezika ho an’ny tantsaha.

Notanterahina tany Fran­tsa, ny 3 ka hatramin’ny 5 mey lasa teo, ny «Rallye Castien Terre d’Occitanie», dingana faharoa amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Frantsa, amin’ny rallye Terre. Nison­gadina i Mika sy i Bouget Bastien, nitondra ny fiara Renault Clio V. Norombahin’ izy mirahalahy ny voalohany teo amin’ny sokajy Clio Trophy Terre. Nitana ny laharana faharoa kosa ry zalahy teo amin’ny «2 Roues motrices». Faha-16 teo amin’ny filaharana ankapobeny, tamin’ireo fiara 57 sisa tonga tamin’ity rallye ity. Tsy nisy nokianina ny zava-bitan’i Mika nandritra ny fanatontosana ireo dingana manokana tamin’ity, raha ny filazan’ny mpanao gazety any an-toerana mom­ba ny vokatra azony. «Na­hafinaritra satria nahazo fandresena. Anisan’ny nahazoana iny vokatra iny ny tombon-dalana efa azonay ny andron’ny sabotsy dia nezahina notazomina fotsiny hatramin’ny farany. Efa zava-dehibe amin’ny fiadiana ny ho tompondakan’i Frantsa izany hoe mahazo ny laharana voalohany izany», hoy i Mika.

Tonga teo amin’ny laharana faha-18 kosa i Faniry, niaraka tamin’i Heer François, nitaingina ny fiara RC5. Tsiahivina fa tsy nisy afa-tsy i Mika sy i Faniry ihany ny Malagasy niatrika ity fifaninanam-pirenena ity.

Tompondaka

Nampahafantarina tamin’ny fomba ofisialy,
ny faran’ny herinandro lasa teo, teny Mahamasina, ny mpikambana mandrafitra ny Federasiona malagasin’ny Taekwondo (FMTKD). Notendren’ny filohan’ny FMTKD, Rakotomanana Franck, ho tale teknika nasionalin’ny federasiona i Pharlin Dimbiniaina.

Araka ny vaovao nivoaka ny sabotsy lasa teo, tany Maorisy, tsy voatazona ho mpanazatra ny ekipa nasionaly Maorisianina intsony Rasoanaivo Fidy, Mala­gasy teknisianina nitantana ny Club M teo aloha. Nahazo fandresena dimy sy sahala roa ary faheresena fito, i Maorisy, nandritra ny fotoana nitondran’ity Mala­gasy ity.

Hanomboka ny 11 mey hatramin’ny 8 jona ho avy izao, eny amin’ny Kianja mitafo Mahamasina, ny fifaninanana “Turn Over”, taranja baolina kitra anaty trano, sokajy vehivavy. Miisa 16 ireo Oniversite handray anjara amin’izany. Anisany ny UCM Ambatoraka, mpikarakara ny hetsika

Traikefa hampitomboina! Mpikirakira vaovao ara-panatanjahantena folo mianadahy, roa vavy sy valo lahy no misitraka fampiofanana tarihin’ilay frantsay mpanao gazety, Richard Eric, sy Raoto Andriamanambe, Malagasy. Hetsika natao nanomboka ny alahady lasa teo, teny Ankorondrano.

Tonga ity ny fotoana ho an’ny Paris Saint Germain (PSG), klioba frantsay. Tsy maintsy hanala vela amin’ny ekipan’ny Dortmund Allemagne izy ireo, anio, ao amin’ny Parc de Princes France, mandritra ny lalao manasa-dalana miverina, fiadiana ny ho tompondakan’i Eoropa, “Ligue des Champions”.
Tsiahivina fa nandritra ny fihaonana mandroso, lavon’ny Dortmund tao an-taniny, tamin’ny isa 1 no ho 0, ny PSG, ny alarobia 1 mey lasa teo. Tsy maintsy mandresy amin’ny elanelan’isa roa ny PSG vao tafita amin’ny dingan’ny famaranan’ny LDC. Ady sahala, efa ampy hampiakatra ireo mpilalaon’i Allemagne any amin’ny faratampon’ity fifanintsanana ity.
Ankoatra izay, ho toy ny lalao famaranana ny fifanandrinana miverina eo amin’ny Real Madrid Espagne sy ny Bayern de Munich Allemagne. Hatao ao amin’ny kianjan’ny Santiago Bernabeu Espagne izany. Tsiahivina fa nisaraka ady sahala 2 no ho 2 ny roa tonta, teo amin’ny dingana voalohany, tany Allianz Arena Allemagne, ny talata lasa teo. Tsara ny mampahafantatra fa hatao ny volana jona ho avy izao, ao amin’ny kianjan’ny Wembley Angleterre, ny famaranan’ny “LDC 2024”.

F. R

Mitety ireo firenena misy fifaninanana goavana amin’ny lalaon-tsaina Echec, Rakotomaharo Fy Antenaina, amin’izao fotoana. Ankehitriny, tafiditra hiady ny ho tompondakan’i Allemagne “ Bundesliga”, amin’ny isan-tarika izy sy ny ekipany.

Tsy mitsahatra ny mitondra avo ny voninahi-
pirenena eo amin’ny taranja lalaon-tsaina Echec, Rakotoma­haro Fy Antenaina. Fantatra ary izao fa anisan’ ireo tafita hiatrika ny fiadi­ana ny ho tompondakan’i Alle­magne “Bundesliga”, isan-tarika amin’ny taom-pilalaovana 2024 sy 2025, ny tenany sy ny Bad Mergentheim, ekipa misy azy amin’izao fotoana izao.

Ny faran’ny herinandro lasa teo, tany Allemagne, no nanatontosana ny fifaninanana, hiatrehana izany, ka nitana ny laharana faharoa i Fy, nahazo isa 2 442. Tsiahivina fa fifaninanana goavana in­drin­dra maneran-tany ny “Bun­desliga”. Hanendrena izay klioba mendrika indrindra mandritra ny taom-pilalaovana iray.

Mandritra ity fifaninanam-pirenena alemà ity, hifanandrina amin’ireo mpilalao sangany maneran-tany, ao anatin’ny «Top 100» i Fy sy ny ekipany, mandritra ny fihodinana miisa 15.
“Fiadiana ny ho tompondaka isan-tarika mafy maneran-tany, ahitana ireo kalaza milalao anaty klioba maro, no hatrehina”, hoy i Fy.
Raha tsiahivina, efa maro ny anaram-boninahitra azon’i Fy. Efa imbetsaka nahazo ny tompondakan’i Madagasikara, anisan’ireny ny tamin’ny taona 2013 nahazoany ny amboara teo amin’ny sokajy rehetra.

Efa tompondakan’i France universitaire, ny taona 2020. Tompondakan’i Afrika (zonal 4.3) tamin’ny 2019. Laharana faha-9 nandritra ny fiadiana ny ho tompondaka maneran-tany U16, natao tany Durban, ta­min’ny 2014. Niala teto Ma­dagasikara, ny taona 2013, ary mipetraka any Frantsa, saingy mitondra ny anaran’i Madagasikara hatrany amin’ ireo fifaninanana hatrehiny. 25 taona i Fy ary mbola manohy ny fianarany. Mandalina sy manamafy hatrany ny traikefany, amin’ity filalaovana Echec ity, any ivelany any.

Tompondaka

“Raha ny antontanisa tso­tsotra, ny ankamaroanay so­lombavambahoaka dia samy mirotsa-kofidina avokoa. Saika ohatra an’izay koa ny ankamaroan’ny mpikambana ao amin’ny birao maharitra, ireo solombavambahoaka tsotra, ireo filoham-baomiera…”. Io ny nambaran’ny filoha mpisolo toerana vonjimaika eny anivon’ny Antenimieram­pirenena, Rabenirina Jean-Jacques, manoloana ny fiatrehana ny fivoriana ara-potoan’ny parlemanta hisokatra anio izay mifanindry amin’ny fampielezan-kevitra hanomboka rahampitso.
Noho izany, tsy maintsy hisy avy hatrany ny fivorian’ny birao maharitra anio, harahin’ny kaoferansan’ny filoha. Tsy maintsy hisy koa ny fivoriana itambarambe. Ny anton’izay: hifanarahan’ny rehetra ny fanapahan-kevitra raisina manoloana an’izay hoe tsy fa­hafahan’ny solombavambahoaka manatrika fivoriana izay, fa samy hanao fampielezan-kevitra any amin’ny distrika irotsahan’izy ireo tsirairay avy avokoa.
Inona ny fanapahan-kevitra manolona an’izay? Tsy mbola misy aloha hatramin’izao izay lahadinika voafaritra mialoha hoe tsy maintsy hatao. Na ny avy eo anivon’ny Antenimierampirenena izany, na ny avy any amin’ny mpanatanteraka izay tsy mbola tonga eo an-tanan-dry zareo. Raha misy ny lahadinika avy amin’ny governemanta, tsy maintsy entina eo amin’ny fivorian’ny birao maharitra sy ny fivorian’ny filoha ary ny fi­voriana itambarambe. Amin’ izany, ny besinimaro no mandinika sy manapaka izay hatao.

R. Nd.

Mitohy hatrany ny fampandrosoana ny indostria eny ifotony ho fampivoarana ny toekarena sy ny sosialim-bahoaka ary ho fanampiana ny tantsaha mpamokatra. Notoka­nana ny zoma teo, tao Arivonimamo, ny orinasa mpamokatra paty ao anatin’ny tetikasa « One District One Factory » (ODOF). Hamokatra paty 32 000 fonosana, izany hoe, 540 baoritra na koa 4 taonina isan’andro ny orinasa. Ity farany izay hotantanin’ny Malagasy mpandraharaha « Notre entréprise de transformation alimentaire de Madagascar » (NETA). Vary avy eto an-toerana no am­piasa hahodina ho vokatra ka ha­matsy atody ny orinasa ireo tantasaha mpiompy akoho ao Arivonimamo.

Fahefa-mividy

Hifanaraka amin’ny fahefa-mividin’ny mpanjifa ny hivarotana ny vokatra, araka ny toky nataon’ny mpitantana ny orinasa. Nilaza izy fa manodidina ny 800 Ar ka hatramin’ny 900Ar eo ny vidin’ny paty vokarin’ny NETA, raha 1000Ar no mihoatra avokoa ny vidin’ny paty amin’ izao fotoana. Ankoatra izay, miara-miasa amin’ny taninketsa indostrialy Nobel Fleur, mpamokatra menaka ao Ana­lavory ity orinasa hamokatra paty ity amin’ny fanodinana ataony.
Hahazo tombony mivan­tana amin’izao tetikasa izao ny tantsaha ary hanodina ny orinasa ireo tanora 10 tsy an’asa teo aloha. Marihina fa hisokatra tsy ho ela eto Anta­nanarivo sy any amin’ny faritra ny toeram-pividianana ireo vokatra avy amin’ny taninketsa indostrialy.

Henintsoa Hani

Hojerena akaiky ny fitantanam-bolan’ny orinasa Jirama. Marihina fa manana trosa hatrany amin’ny 3 535 miliara Ar ity orinasa ity, ankoatra ireo olana samihafa. Nilaza ny tale vaovao, Ron Weiss, fa hifantoka
amin’ny fampitana mankany amin’ny angovo azo havaozina ny fanarenana ny Jirama.

Hampihatra ny vidin’ny solika fandrehitra tena izy hatramin’ny taona 2025 ny fitondram-panjakana. Mandany 70-80 miliara Ar isan-taona ny fanjakana amin’ ny fanampiana omena ho an’ny solika fandrehitra. Hihoatra ny 30 000Ar isam-bolana kosa ny fandaniana ho an’ireo tokantrano mampiasa izany raha hampiharina ny vidin’ny solika vaovao.

Mahatratra 150 miliara Yens ny fatiantoky ny orinasa Sumitomo Corps, amina tetikasa efatra maneran-tany. Avy eto Madagasikara avokoa ny 89 miliara Yens misy ny fatiantoka izay avy amin’ny ny orinasa Ambatovy. Nihena hatrany amin’ny 50% ny vidin’ny tao­nina Nikela sy Kobalta eo amin’ny tsena iraisam-pire­nena.

Mahatratra hatrany amin’ny 168% ny tahan’ny fanondranana ny tolotra niomerika eto Madagasikara tao anatin’ny 10 taona. Misanda 405 tapitrisa dolara izany tamin’ny taon-dasa raha 150 tapitrisa dolara tamin’ny taona 2014. Mitentina 284 dolara tapitrisa kosa ny fanafarana nataontsika tao anatin’ny 10 taona izay nahitam-piakarana 49,47%.

Toy ny fanaony isan-taona, daty raikitra ho fambolen-kazo ho an’ny Société du port à gestion autonome de Toamasina (SPAT), ny voalohan’ny volana mey, ho fandraisana anjara amin’ny fiarovana sy fikolokoloana ny tontolo iainana. Nam­boly zana-kazo 2 500 isa tao amin’ny ala arovana (parc) Ivoloina ny mpiasa eo anivon’ny seranan-tsambon’ i Toa­masina. Ahitana karazan-jana-kazo 14, hazo ala avokoa, ireo novolena. Nampakarina ihany koa ny zana-kazo nambolena tamin’ity taona ity raha 1 500 isa izany tamin’ny taon-dasa, ho fampiroboroboana ny fandrakofan’ala ny firenena sy ho an’ny tombontsoan’ny rehetra. « Hatramin’izay, mahatratra hatrany amin’ny 95% ny taham-pahaveloman’ny zana-kazo novolena ao Ivoloina sy Brickaville » hoy ny fanazavana voaray. Antoka ho an’ny famokarana sy ho fampandrosoana ny fiainana andavanandro ary ho fiarovana ny rohivoahary ny zavama­niry. Mandray anjara amin’ny fampandrosoana ny toekarena ny tontolo iainana, noho izy miantoka akora fototra amin’ny famokarana sy fanodinam-bokatra samihafa.

Sajo

Nanamarina ny vaovao mahakasika ireo sokatra sy varika tratra tany Thaïlande ny fanjakana malagasy. Hiara-kiasa ny roa tonta handravana ity tambajotra mpanao trafika ity.

Mitohy ny fanadihadiana lalina mahakasika ireo sokatra miisa 1 076 sy varika 48 avy aty Madagasi­kara tratra tany Thailande. Tsiahivina fa ny 1 mey teo no nivoaka an-gazety tany an-toerana sy niparitaka ity vaovao ity. Teratany vahiny 6 no tratran’ny polisy Thaïlandaise. Nilaza ny minisitry ny Tontolo iainana sy ny fampandrosoana maharitra (Medd), Andonirina Max Antoine, fa hanohy ny fanadihadiana koa ny fanjakana malagasy ary tsy maintsy ho tratra ireo olon-dratsy.
Nanamafy ny tale jenera­lin’ny ladoany, Zafivanona Lainkana, fa miara-miasa akaiky ny fanjakana malagasy sy ny manam-pahefana thailandais. Mpikambana ao amin’ ny Cites toa an’i Madagasi­kara ihany koa i Thaïlande. Misy ny fiaraha-miasan’ny polisy roa tonta. Eo am-pikarakarana ny hampodiana ireo biby ireo aty Madagasikara izy ireo. Nambaran’ny minisitra Ando­nirina Max Antoine fa ho avy aty Madagasikara ny polisy thailandaise, hanohy ny fanadihadiana, miaraka amin’ny polisy sy ny sampandrahaha samihafa eto an-toerana. No­marihin’ny tale jeneralin’ny ladoany fa tambajotra matanjaka no ma­havita asa ratsy iraisam-pirenena toy izao. Efa nisy tambajotra iray rava tamin’ ny volana novambra 2023, ka olona 4 no tratra. Fanaraha-maso ny morontsiraka
Tohizana ny hanamafi­sana ny fanaraha-maso ny morontsirak’i Madagasikara, manampy ny eny amin’ny seranam-piaramanidina, sy ny seranan-tsambo. Niisa 319 ny sokatra ary varika 6 tratra, nanomboka ny janoary 2024 teo. Nahatratra 207 ny olona voasambotra. Fampidirana am-ponja sy fandoavana lamandy ny sazin’ireo meloka.

Njaka A.

Nankalazaina ny 5 mey teo ny Andro maneran-tany ho an’ny fanasan-tanana. Nan­dray anjara tamin’izany ny vondrona orinasa Sipromad, ka nentanina ny mpianatra, miisa 500, ao amin’ny EPP Ankorondrano. Tanjona ny hahalalan’ny ankizy fa zava-dehibe ny fanasan-tanana, mba hitandroana ny fahadiovana sy tsy hiparitahan’ny valanaretina. Nanolotra savony marobe, an-jatony, tanaty baoritra ny orinasa, niampy siny misy paompy ho an’ny EPP Ankorondrano. Nilaza ny Talen’ny asa ao amin’ny Sipromad, Araksan Houssein, fa tafiditra ao anatin’ny Andraikitra sosialin’ny orinasa (RSE) ity hetsika ity, izay hotohizana hatrany. Nanka­sitraka ny fanohanana nataon’ny Vondrona Sipromad ny talen’ny sekoly, Rakotoarisoa Hortense. « Tena ilaina ny fa­nen­tanana ny mpianatra toy izao, mba hahaizan’izy ireo sahady ny fomba tsara », hoy ihany izy.

Njaka A.

Nanomboka ny alakamisy ka haharitra telo andro ny hetsika «Grand salon économique de Madagascar», an­diany voalohany, karakarain’ ny Union Madagascar izay atao eny amin’ny araben’ny fahaleovantena Toamasina. Tafiditra ao anatin’ny fampiroboroboana ny toekarena ao an-toerana izany noho izy mampivondrona ireo mpandraharaha rehetra amin’ny toerana iray. Anisan’izany ny fadin-tseranana malagasy izay nitondra ny vokatra farany nataony. Ao anatin’izany ny fahombiazan’ny fomba fiasa ny fampiasana ny teknika ny «Scanning Intelligent» izay mitondra fanovana sy mampihena ny fotoana lany amin’ny fitiliana entana. Ha­namora ny fifanakalozana sy hampiroborobo ny tontolon’ny varotra sy ny fandraharahana ihany koa ireto fitaovana vaovao ireto, araka ny nambaran’ ny tomponandraikitra iray ao amin’ny fadin-tseranana.

Toekarena
«Renivohitry ny toekaren’i Madagasikara i Toamasina, antony nanaovana ny Grand salon économique de Mada­gas­car ao an-toerana», hoy ny mpikarakara ny hetsika, An­dria­mamonjy Stella. Nam­ba­rany fa nisy ny fifanakalozana sy ny fampitomboana ny «ré­seautage» eo amin’ny samy mpandraharaha. An­koatra izay, nahitan’izy ireo lalam-barotra samihafa ihany koa ny hetsika. Fantatra fa mbola hotohizana any amin’ny faritra hafa ny hetsika “Grand salon économique de Mada­gascar”.

Henintsoa Hani

Voatendry ho tale jeneralin’ny orinasa Jirama ilay injerniera israelinina Ron Weiss. Hametraka paikady ho fanarenana ny orinasa ny tenany izay hiompana tanteraka amin’ny fampiasana ny angovo azo havaozina toy ny tetikasa Volobe sy Sa­hofika ary ny fametrahana ny toby mpamokatra herinaratra mandeha amin’ny masoandro.

Hanohana ara-bola ny fandaharanasa (PAGFCE) ho an’ny taona 2024-2025 ny Banky Afrikanina ho an’ny fampandrosoana. Tanjona ny hametraka lasitra ho an’ny fitomboana ara-toekarena matanjaka sy iraisan’ny rehetra, ny fanatsarana ny tontolon’ny fandraharahana ary ny fitantanana ny sehatry ny angovo.

Notombanana omaly 3 mey, ny fivoaran’ny ady amin’ny andiam-balala. Anisan’ny nifantohana ny mahakasika an’ny zava-misy eto Madagasikara, indrindra ny any amin’ny faritra tapany atsimon’ny Nosy. Miara-miombon’antoka amin’ny fanataterahana azy ny minisiteran’ny Fambolena sy ny fiompiana (Medd), ny IFVM, ny tetikasa Mionjo.

Hapetraka any Ambositra ny Toerana fampiroboroboana ny jono (Zep). Tanjona ny hampiroboroboana ny lalam-pihariana fiompiana trondro an-dobo, an-tanimbary, sns. Misy ny fampiofanana ireo tantsaha liana hisehatra amin’izany, tohanan’ny fitantanam-paritry ny Jono Amoron’i Mania.

Sehatra iray anisan’ny mahasarika ny vehivavy malagasy ny tontolon’ny fandraharahana.
Ankoatra ny olana eo amin’ny famatsiam-bola entina hanodinana ny orinasany, sedra iray iainanan’ny vehivavy mandraharaha ny fanambaniana ny fahaizany. Tafiditra ao anatin’izany ny tsy fahampiana tohana ara-tsaina avy amin’ ireo akaiky azy, ny ankohonany, indrindra ny vadiny. «Tsy mbola tafiditra ao anatin’ny kolontsain’ny lehilahy malagasy ny hanohana ny vadiny», hoy ny ny filohan’ny Association des femmes auto-entrepreneures à Madagascar (AFAM), Andria­manandraibe Andrianina. Ilaina ny fanohanana avy amin’ny manodidina hahafahan’ny vehivavy mandroso. «Mazàna ambaniana ny fahaizan’ny vehivavy», hoy ny fanamarihan’ity mpandraharaha ity. Lalin-tsaina sy mahay mitsinjo lavitra, hoy izy, ny vehivavy mpandraharaha. Ankilan’izay, betsaka ny olana lalovana ao anatin’ny tontolo ka ny lafy ratsy avokoa ny ankamaroan’izany. Misy ireo voatery mijanona ka mampiato ny fandraharahany raha miady hanohizana fanohizana ny seha-pihariany kosa ny hafa.
Marihina fa mandray anjara amin’ny fampandrosoana ny toekarena sy ny harin-karena faobe eto amin’ny firenena ny mpandraharaha malagasy

Henintsoa H.

Mitohy ny trafikana harena voajanahary avy aty Madagasikara mankany ivelany. Tsy nionona amin’ny sokatra intsony fa niampy varika ihany koa no tratra tany Thaïlande.

Namoaka fampahalalam-baovao iombonana ny fikambanana WWF, ny Traffic, ny Alliance Voahary Gasy (AV) ary ny Transpa­rency International, omaly 3 mey. Nahazo loharanom-baovao ny polisy any Thaïlande, fa misy entana mampiahiahy avy any Indonezia, ny alarobia 1 mey teo. Nanao fanadihadiana lalina ny polisy thailandey, niaraka tamin’ny sampandraharaha Amerikana mikasika ny biby sy ny hazandrano, nitsongo dia ary nisambotra fiara efatra tao amin’ny hotely fiantranoana iray tao Muang Chumphon any Thaï­lande. Olona enina no nosamborina. Nilaza tamin’ny mpanao gazety tany an-toerana ny kaomandan’ny borigadin’ny polisy fa «lehibe indrindra tamin’ny nahatraranay bibidia indray mitranga ity. Raha zohina ny fiaviany, biby tsy misy afa-tsy any Madagasikara, tokony ho entina any Bangkok Thaïlande, Korea Atsimo ary Taiwan izy ireo».

Tambajotra matanjaka

Nambaran-dRafanome­zan­tsoa Simon, avy ao amin’ ny WWF, fa tena ilaina ny fanadihadiana lalina, hamantarana ireo tompon’antoka amin’ity trafika ity sy ny fanasaziana azy. Manamarina ny fisian’ny tambajotra matan­jaka sady tsara rindra ny hamaroan’ireo biby tratra. Ao anatin’izany ny fampiasana ny fitaterana an-dranomasina, namoahana ireo biby avy aty Madagasikara. «Mila hamafisina ny ezaka hiadiana amin’ ny fanondranana an-tsoko­soko ny karazam-biby na zavamaniry tsy misy afa-tsy eto Madagasikara», hoy ihany izy.
Misy ny fifanarahana iraisam-pirenena mifehy ny varotra biby na zavamaniry tandindomin-doza (Cites). Nilaza ny teknisiana mpikaroka iray
amin’ny sokatra, fa andrasana ny didy avoakan’ny fitsarana any Thaïlande mahakasika ity raharaha ity. Aorian’izany, jerena ny raha misy ny fiaraha-miasa ara-pitsarana eo amin’i Madagasikara sy Thaï­lande. Eo koa, ny ahalalana raha nanao sonia ny fifana­rahana Cites i Thaïlande, hamantarana raha hampodiana aty Madagasikara ireo varika sy sokatra ireo na tsia.

Njaka Andriantefiarinesy